Ενεργειακός κόμβος η Ελλάδα: Κλείνουν οι αγωγοί, έρχεται με πλοία lng – Προχωράει ο σταθμός στον Παγασητικό;

Τους τελευταίες μήνες η τεράστια αυτή ενεργειακή στροφή συνοδεύεται με μια αυξημένη κινητικότητα στην Αθήνα. Αμερικανοί αξιωματούχοι διαδέχονται ο ένας τον άλλον σε συναντήσεις υψηλού επιπέδου με την ελληνική κυβέρνηση και κορυφαίους Ελληνες επιχειρηματίες με αντικείμενο την ενέργεια και πρωταγωνιστή το αμερικανικό LNG.

Η Ουάσινγκτον φαίνεται να βλέπει στην Ελλάδα κάτι πολύ περισσότερο από έναν ακόμη αγοραστή. Τη θεωρεί στρατηγικό εταίρο, μέσω του οποίου θα διοχετεύονται οι νέες ροές LNG προς την Ευρώπη, αντικαθιστώντας σταδιακά το ρωσικό αέριο. Από τη Ρεβυθούσα και την Αλεξανδρούπολη έως τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη, η χώρα αποκτά ρόλο-κλειδί στη νέα ενεργειακή γεωγραφία της ηπείρου.

Το αμερικανικό LNG στην κορυφή

Το αμερικανικό LNG μπήκε δειλά στο παιχνίδι από το 2020, σηματοδοτώντας την αρχή μιας εντυπωσιακά ανοδικής πορείας. Μέσα σε πέντε χρόνια οι εισαγωγές στη χώρα μας από τις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκαν σταθερά, φτάνοντας το 2025 σε ιστορικά ρεκόρ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, το LNG καλύπτει ήδη το 40% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου, με 88% αυτών να προέρχεται από τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν καταστεί ο κυρίαρχος προμηθευτής.

Ωστόσο η Ελλάδα εξακολουθεί να προμηθεύεται LNG και από άλλες πηγές, σε πολύ μικρότερες ποσότητες: περίπου 5% από τη Νιγηρία, 5% από τη Νορβηγία και 2% από την Αλγερία, την άλλοτε κυρίαρχη χώρα στις εισαγωγές LNG στην ελληνική αγορά. Σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο, οι εισαγωγές μέσω του Σιδηρόκαστρου, από το οποίο έρχεται το ρωσικό αέριο, ανέρχονται σε 45% των συνολικών προμηθειών της χώρας και περίπου 10%-12% αντιπροσωπεύει ο TAP που φέρνει το αζέρικο αέριο.

Η ενεργειακή κρίση του 2022 άλλαξε ριζικά το τοπίο. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την άρνηση των ευρωπαϊκών χωρών να πληρώνουν το αέριο σε ρούβλια, το LNG έγινε η κύρια πηγή τροφοδοσίας. «Η Βουλγαρία, για παράδειγμα, εκείνο το διάστημα αγόραζε μόνο LNG», σημειώνει παράγοντας της αγοράς, υπογραμμίζοντας πως η ζήτηση εκτινάχθηκε εκείνη τη χρονιά και ξεπέρασε τις 38 τεραβατώρες (βλ. πίνακα).

Το 2023 και το 2024 παρατηρήθηκε μικρή κάμψη, καθώς το ρωσικό αέριο έριξε τις τιμές για να προσελκύσει αγοραστικό ενδιαφέρον. Ωστόσο, η τάση αυτή θεωρείται προσωρινή: υπάρχει ξεκάθαρη κατεύθυνση από τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον μέχρι το 2027 η Ευρώπη να έχει απεξαρτηθεί εντελώς από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Οι εξαγωγές LNG προς τον Βορρά

Σήμερα η χώρα μας εδραιώνει τη θέση της ως στρατηγικού κόμβου φυσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη, καθώς οι εξαγωγές LNG προς τον Βορρά αποκτούν ολοένα μεγαλύτερη σημασία για τη διαφοροποίηση των ευρωπαϊκών ροών.

Ο λεγόμενος Κάθετος Διάδρομος που εξυπηρετεί τον στόχο αυτό, αποσκοπεί στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και της διαφοροποίησης των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου στην περιοχή, επιτρέποντας την αμφίδρομη ροή φυσικού αερίου από τον Νότο προς τον Βορρά. Από την Ελλάδα στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία, στην Ουγγαρία, στη Σλοβακία, στη Μολδαβία και την Ουκρανία, μέσα από τη σύνδεση υφιστάμενων αλλά και νέων ευρωπαϊκών υποδομών μεταφοράς φυσικού αερίου και LNG.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδιαφέρονται έντονα για το έργο, καθώς το ελληνικό δίκτυο αποτελεί την κύρια δίοδο για το αμερικανικό LNG προς τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη. Σήμερα, μέσω της Ρεβυθούσας και του FSRU της Αλεξανδρούπολης, η εθνική δυναμικότητα σε υγροποιημένο φυσικό αέριο είναι πάνω από 10 bcm ετησίως.

Ο διαχειριστής του εθνικού συστήματος θα αυξήσει άμεσα τη δυναμικότητα των εξαγωγών στον Ευρωπαϊκό Βορρά σε 8 bcm από 6 bcm σήμερα, σχέδιο που υπηρετεί και ο σταθμός συμπίεσης στην Κομοτηνή, ο οποίος θα εγκαινιαστεί την προσεχή Τρίτη.

Νέες ισορροπίες και συμφωνίες

Η Ουάσινγκτον επιθυμεί να πλημμυρίσει με αμερικανικό υγροποιημένο αέριο την Ευρώπη και την Ελλάδα, μήνυμα που φρόντισε να στείλει και στο πρόσφατο ταξίδι του στη χώρα μας ο υπουργός Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ, ο οποίος έρχεται για δεύτερη φορά στην Αθήνα τις επόμενες ημέρες για να παραστεί στη Σύνοδο της Σύμπραξης για τη Διατλαντική Ενεργειακή Συνεργασία (P-TEC).

Η Αθήνα ακολουθεί διαφορετική στρατηγική στο θέμα των νέων προμηθειών, με πιο ευέλικτες συμφωνίες και περιορισμένη χρονική διάρκεια, ώστε να διατηρεί προσαρμοστικότητα στις μελλοντικές της επιλογές. Παρ’ όλα αυτά, συνεργασίες μεταξύ ελληνικών και αμερικανικών εταιρειών βρίσκονται ήδη στα σκαριά και θα κορυφωθούν.

Σημαντικές αφίξεις

Η Ελλάδα θα βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος την επόμενη εβδομάδα, καθώς ανάμεσα στους συμμετέχοντες στη Διατλαντική Ενεργειακή Συνεργασία βρίσκονται υπουργοί Ενέργειας από 25 χώρες, μεταξύ των οποίων η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Ουκρανία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Βουλγαρία, η Σλοβενία, η Αυστρία και η Γερμανία, καθώς και ο Ελληνας υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, συνοδεία 400 προσκεκλημένων.

Τις ΗΠΑ θα εκπροσωπήσουν ο υπουργός Ενέργειας Κρις Ράιτ, ο υπουργός Εσωτερικών και επικεφαλής του Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας Nταγκ Μπέργκαμ και ο υφυπουργός Εξωτερικών για τη Διαχείριση και τους Πόρους Μάικλ Ρήγας.

Στο περιθώριο της συνόδου αναμένονται διμερείς επαφές υψηλού επιπέδου ανάμεσα σε ελληνικές και αμερικανικές εταιρείες, με επίκεντρο την προμήθεια και μεταφορά LNG προς την Ελλάδα και τη ΝΑ Ευρώπη.

Εντυπωσιακή είναι και η παρουσία του ιδιωτικού τομέα, με εταιρείες όπως οι Google, Amazon, ExxonMobil, Baker Hughes, Venture Global LNG, ConocoPhillips, Cheniere, Excelerate Energy, Woodside Energy να έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για να δώσουν το «παρών» στο business forum, συζητώντας για επενδύσεις σε υποδομές, τεχνολογία και ανθεκτικότητα συστημάτων.