Ένα διάτρητο σύστημα εκπαίδευσης, το οποίο ενείχε κινδύνους για τη δημόσια ασφάλεια, καθώς επέτρεπε σε άτομα με αμφισβητούμενη και ελλιπή κατάρτιση να τοποθετούνται σε κρίσιμες θέσεις
Ωμή επιβεβαίωση της ελλιπούς εκπαίδευσης των σταθμαρχών της σειράς του μοιραίου Βασίλη Σαμαρά των Τεμπών κατά την περίοδο πριν τη σιδηροδρομική τραγωδία που κόστισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους αποτελεί η απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ), η οποία επέβαλε πρόστιμο συνολικού ύψους 1.040.000 ευρώ στον ΟΣΕ για σωρεία παραβάσεων στη διαδικασία εκπαίδευσης.
Η απόφαση που εκδόθηκε χθες Τετάρτη (12/11) από την Ολομέλεια της Αρχής, συνεχίζοντας προηγούμενη απόφαση της ΡΑΣ ήδη από τον Μάρτιο του 2023, λίγες ημέρες μετά το δυστύχημα, περιγράφει ένα διάτρητο σύστημα εκπαίδευσης, το οποίο ενείχε κινδύνους για τη δημόσια ασφάλεια, καθώς επέτρεπε σε άτομα με αμφισβητούμενη και ελλιπή κατάρτιση να τοποθετούνται σε κρίσιμες θέσεις.
Η ΡΑΣ διαπιστώνει ότι ο ΟΣΕ παρέκαμψε το εγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών, παρέλειψε κρίσιμα στάδια, δεν τήρησε τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία εκπαίδευσης και ουσιαστικά χρησιμοποίησε σταθμάρχες που δεν τεκμηριώνεται ότι είχαν ολοκληρώσει την εκπαίδευση σε πραγματικά καθήκοντα ακόμα και μετά τη ρητή απαγόρευση που του είχε επιβάλει η προηγούμενη διοίκηση της ΡΑΣ ήδη από τον Μάρτιο του 2023. Η Αρχή είχε από τότε διαπιστώσει ότι «η κατάρτιση που παρασχέθηκε από τον ΟΣΕ στο συγκεκριμένο ελεγχόμενο θεωρητικό και πρακτικό κύκλο εκπαίδευσης και αφορά σε προσωπικό του ΟΣΕ που επιτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας (σταθμάρχες) υπήρξε ελλιπής και ως εκ τούτου ανεπαρκής».
Η έρευνα κατέδειξε ότι η εκπαίδευση αυτών των εργαζομένων έγινε με βιαστικές διαδικασίες, αλλαγές στα προγράμματα και τον τρόπο αξιολόγησης.
Η υπόθεση που εξετάστηκε αφορά 75 σταθμάρχες για τους οποίους από το 2023, είχε διαπιστωθεί αδυναμία να επιβεβαιωθεί η ολοκλήρωση του προβλεπόμενου Β΄ κύκλου θεωρητικής εκπαίδευσης διάρκειας 177 ωρών, καθώς δεν προσκομίστηκαν τα απαιτούμενα έγγραφα που θα το αποδείκνυαν.
Η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων επισημαίνει ότι, κατά παράβαση της απόφασής της, ο ΟΣΕ δεν συμμορφώθηκε με την υποχρέωσή του να μην τοποθετεί σε θέσεις κρίσιμων καθηκόντων ασφάλειας τους συγκεκριμένους 75 σταθμάρχες. Παρά την απαγόρευση, το προσωπικό αυτό συνέχισε να απασχολείται σε έξι σιδηροδρομικούς σταθμούς, μεταξύ 22 και 31 Μαρτίου 2023.
Για τις παραβάσεις αυτές, ο Οργανισμός κλήθηκε σε ακρόαση στις 10 Ιουλίου 2023. Ωστόσο, τον Μάιο του ίδιου έτους, η τότε πρόεδρος της ΡΑΣ αποφάσισε την προσωρινή διακοπή της διαδικασίας, επικαλούμενη το τεκμήριο της αθωότητας και αναμένοντας την ολοκλήρωση της ποινικής διερεύνησης για το δυστύχημα των Τεμπών.
Η νέα Ολομέλεια της Αρχής ωστόσο έκρινε ότι η εν λόγω απόφαση ήταν νομικά αβάσιμη και προχώρησε στην επανεκκίνηση της διαδικασίας, ορίζοντας νέα ακρόαση. Κατά τη συνεδρίαση αυτή, οι εκπρόσωποι του ΟΣΕ υποστήριξαν ότι η εκπαίδευση των σταθμαρχών είχε ολοκληρωθεί, ενώ ενημέρωσαν ότι η αξιολόγησή τους είχε προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί τον Σεπτέμβριο του 2023.
Ελλείψεις και αντιφάσεις
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΡΑΣ, η θεωρητική εκπαίδευση των σταθμαρχών περιλάμβανε 535 ώρες μαθημάτων, τα οποία θα έπρεπε να καλύπτουν το σύνολο των απαιτήσεων του Οδηγού Σπουδών: κανονισμούς κυκλοφορίας, διαχείριση συμβάντων, τηλεδιοίκηση, επικοινωνία με μηχανοδηγούς, και πρωτόκολλα ασφαλείας.
Ακολούθως, προβλεπόταν Β΄ κύκλος εκπαίδευσης 177 ωρών σε συνδυασμό με 75 ημέρες πρακτικής μαθητείας, υπό την εποπτεία πιστοποιημένων σταθμαρχών – εκπαιδευτών.
Η Αρχή διαπίστωσε ότι δεν τεκμηριώθηκε ποτέ η ολοκλήρωση αυτής της φάσης. Αντί για 177 ώρες, ορισμένα έγγραφα αναφέρουν μόλις 143 ώρες, ενώ απουσιάζουν παρουσιολόγια, ημερολόγια πρακτικής, ωρολόγια προγράμματα και αξιολογήσεις.
Σε πολλά φύλλα βαθμολογίας δεν υπάρχει καν η υπογραφή των εκπαιδευομένων, ενώ ο οδηγός σπουδών της συγκεκριμένης «φουρνιάς» σταθμαρχών ήταν διαφοροποιημένος συγκριτικά με τα αντίστοιχα προγράμματα προηγούμενων ετών ως προς τον συντελεστή βαρύτητας των μαθημάτων, τον τρόπο διεξαγωγής των εξετάσεων (γραπτών και προφορικών) και την κλίμακα βαθμολόγησης των εκπαιδευομένων.
«Χάθηκαν» 11 σταθμάρχες
Συγκεκριμένα στην απόφαση αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι τα προσκομιθέντα από τον ΟΣΕ «Φύλλα Αξιολόγησης επί του πεδίου» χαρακτηρίζονται «όχι μόνο ανεπαρκή ως προς το περιεχόμενό τους, αλλά και ελλιπή ως προς την αποδειξιμότητά του περιεχομένου τους». Από τη διερεύνηση της Αρχής προκύπτει ότι στη διαδρομή …χάθηκαν έντεκα σταθμάρχες δεδομένου, ότι τα φύλλα αφορούν σε εξήντα 66 αντί των 77 συνολικά (ελεγχόμενων) σταθμαρχών, ενώ δεν συνοδεύονται είτε από βαρδιολόγιο που να βεβαιώνει ότι πράγματι ο συγκεκριμένος σταθμάρχης είχε βάρδια στον συγκεκριμένο σταθμό για συγκεκριμένες ώρες, ώστε να διασταυρώνεται η ώρα, η ημερομηνία και ο τόπος διενέργειας της κάθε αξιολόγησης, είτε από την υπογραφή του αξιολογούμενου, κάθε φορά σταθμάρχη, είτε από την διάρκεια της διενεργούμενης αξιολόγησης.
Η ΡΑΣ επισημαίνει μάλιστα πως «τα αναφερόμενα επτά σημεία στα οποία έγινε η αξιολόγηση ουδόλως προκύπτει ότι σχετίζονται είτε με τα αναφερόμενα στη βασική εκπαίδευση Προσωπικού Κλάδου Κυκλοφορίας, είτε με τα αναφερόμενα στην ελλιπή εκπαίδευση, τα οποία διαπιστώθηκαν από την Αρχή, αφού, δεν αιτιολογείται από οποιοδήποτε έγγραφο στοιχείο η επιλογή των συγκεκριμένων επτά σημείων αξιολόγησης καθώς και με ποια κριτήρια επιλέχθηκαν αυτά από τον ΟΣΕ.
«Προσωπικό δύο ταχυτήτων»
Η ΡΑΣ στάθηκε ιδιαίτερα στην επιλογή του ΟΣΕ να διαφοροποιήσει το καθεστώς εκπαίδευσης μεταξύ μονίμων υπαλλήλων και εργαζομένων με μπλοκάκι, παρότι και οι δύο κατηγορίες εκτελούν τα ίδια καθήκοντα.
Η Αρχή σημειώνει ότι κάτι τέτοιο αντίκειται στις διατάξεις του ευρωπαϊκού κανονισμού ενώ στο σκεπτικό της απόφασης επισημαίνεται πως ο ΟΣΕ δεν τήρησε τις εσωτερικές του διαδικασίες, όπως αυτές προβλέπονται στο Σύστημα Διαχείρισης Ασφάλειας (ΣΔΑ).
Ειδικότερα, ο οργανισμός δεν προχώρησε στη συγκρότηση τριμελούς επιτροπής αξιολόγησης με την απαιτούμενη εμπειρία, δεν διατηρεί αρχεία εκπαίδευσης και επιδόσεων των εκπαιδευομένων, και δεν εξέδωσε βεβαιώσεις επιτυχούς κατάρτισης.
Σύμφωνα με την Αρχή, ο Οργανισμός «παράτυπα και δίχως κανένα νομικό έρεισμα, διαχωρίζει το προσωπικό κυκλοφορίας (που εκτελεί κρίσιμα καθήκοντα για την ασφάλεια) σε μόνιμο ή σε προσωπικό με παροχή ανεξάρτητων υπηρεσιών, προκειμένου να ισχυριστεί κατά ανορθόδοξο τρόπο, ότι οι σταθμάρχες που απασχολούνται από αυτόν και συνδέονται με σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών ουσιαστικά αποτελούν προσωπικό που εκτελεί κρίσιμα για την ασφάλεια καθήκοντα αλλά για το οποίο υφίσταται άλλο νομικό καθεστώς εκπαίδευσης, ελέγχου επάρκειας προσόντων κλπ, σε σχέση με το μόνιμο προσωπικό που εκτελεί τα ίδια κρίσιμα καθήκοντα, καταλήγοντας ουσιαστικά στο φαινόμενο της ύπαρξης προσωπικού (που εκτελεί κρίσιμα καθήντα) δύο ταχυτήτων».
Η ΡΑΣ χαρακτηρίζει τα επιχειρήματα του Οργανισμού περί διαχωρισμού προσωπικού «παντελώς αβάσιμα» συμπληρώνοντας πως δεν προσκόμισε κανένα έγγραφο που να αφορά την δοκιμαστική περίοδο 18 μηνών των ελεγχόμενων σταθμαρχών.
Παραβίαση των μέτρων
Από τα σημαντικότερα ευρήματα της ΡΑΣ είναι πως, παρά την απαγόρευση να χρησιμοποιεί τους ελεγχόμενους σταθμάρχες σε κρίσιμα καθήκοντα, ο ΟΣΕ προχώρησε στην τοποθέτηση ορισμένων σε ενεργή υπηρεσία.
υγκεκριμένα, το διάστημα 22 – 31 Μαρτίου 2023, άτομα χωρίς ολοκληρωμένη πιστοποίηση τοποθετήθηκαν ως μοναδικοί υπεύθυνοι βάρδιας σε σταθμούς όπως το Ικόνιο, η Πάτρα, ο Άγιος Ανδρέας, η Θεσσαλονίκη και η Σίνδος.
Η Αρχή υπενθυμίζει ότι ήδη από τις 16 Μαρτίου 2023 είχε εκδώσει απόφαση (24/2023), με την οποία απαγόρευε ρητά τη χρησιμοποίηση προσωπικού που δεν έχει ολοκληρώσει πλήρως την εκπαίδευση σε θέσεις κρίσιμων καθηκόντων ασφάλειας.
Η ΡΑΣ προειδοποιεί με νέο πρόστιμο
Το συνολικό πρόστιμο που επέβαλε στον ΟΣΕ η ΡΑΣ αναλύεται σε 100.000 ευρώ ανά ημέρα, συνολικά 1.000.000 ευρώ για τις δέκα ημέρες απασχόλησης των εν λόγω σταθμαρχών, και επιπλέον 40.000 ευρώ για τις λοιπές διοικητικές παραβάσεις.
Πέρα από το χρηματικό πρόστιμο, η ΡΑΣ απευθύνει αυστηρή προειδοποίηση προς τον ΟΣΕ, ζητώντας την άμεση συμμόρφωση του οργανισμού και την υιοθέτηση διορθωτικών μέτρων και συγκεκριμένα:
- την τήρηση αναλυτικών και ενυπόγραφων ημερολογίων, ωρολόγιων προγραμμάτων και παρουσιολόγιων.
- Τη σύνταξη κατά τη διάρκεια των υπηρεσιών κατάρτισης (προσωπικού κλάδου κυκλοφορίας) εμπεριστατωμένης και ενυπόγραφης Έκθεση Απόδοσης και Συμπεριφοράς για τις ικανότητες του εκπαιδευόμενου προσωπικού (Σταθμαρχών και Κλειδούχων).
- Τη συγκρότηση Τριμελούς Επιτροπής τα μέλη της οποίας αφενός μεν δεν πρέπει να συνδέονται με το εκπαιδευόμενο προσωπικό με βαθμό συγγένειας εξ’ αίματος ή εξ’ αγχιστείας έως 3ου βαθμού και αφετέρου, να αποτελείται από τον εισηγητή της διδακτέας ύλης του εκάστοτε Οδηγού Σπουδών του ΟΣΕ Α.Ε.,τον εκπρόσωπο της Διεύθυνσης Κυκλοφορίας και τον Προϊστάμενο Διεύθυνσης ή εκπρόσωπο της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης και Κατάρτισης.
- Την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης που έχει γίνει και σχετίζεται με την ασφάλεια του σιδηροδρόμου και της επάρκειας των προσόντων των σταθμαρχών και Κλειδούχων.
- Την έκδοση μετά το πέρας της εκπαίδευσης του προσωπικού του κλάδου κυκλοφορίας συγκεντρωτικών δελτίων αξιολόγησης των προγραμμάτων και έκθεσης αξιολόγησης της εκπαίδευσης.
- Την έκδοση πιστοποίησης – βεβαίωσης επιτυχούς παρακολούθησης των υπηρεσιών κατάρτισης.
- Την υλοποίηση δοκιμαστικής περιόδου (εκπαίδευση και μαθητεία) διάρκειας 18 μηνών.
Παράλληλα, η ΡΑΣ απειλεί τον ΟΣΕ με την επιβολή επιπλέον προστίμου ή άλλων μέτρων εφόσον δεν συμμορφωθεί με τα επιβληθέντα μέτρα.
ethnos.gr
