Τα τέσσερα μεγάλα έργα του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών καθυστερούν χωρίς να υπάρχει ούτε ενημέρωση της Περιφέρειας ούτε ορίζοντας ολοκλήρωσης
Τον κώδωνα του κινδύνου για τις υδατικές ανάγκες της Θεσσαλίας, η οποία βρίσκεται σε οριακό σημείο διανύοντας τη σοβαρότερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών έκρουσε ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Δημήτρης Κουρέτας, με τα στοιχεία που παρουσίασε να καταδεικνύουν ότι η πλήρης θωράκιση της περιοχής με τα μεγάλα απαιτούμενα έργα δεν θα έρθει πριν το 2030. Μετά τις καταστροφές του «Ντάνιελ», τα έργα που θα έπρεπε ήδη να έχουν ξεκινήσει για την αποκατάσταση του κάμπου και την ενίσχυση των ταμιευτήρων καθυστερούν δραματικά, ενώ η αγωνία των παραγωγών κορυφώνεται.
Η λειψυδρία, η υπεράντληση των υπόγειων υδροφορέων και η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού απειλούν ευθέως την αγροτική παραγωγή, τη διατροφική ασφάλεια και την ίδια την επιβίωση της Θεσσαλίας. Κάπως έτσι περιέγραψε την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην περιοχή ύστερα από τις αλλεπάλληλες καταστροφές ο κ. Κουρέτας σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε τη Δευτέρα στην Αθήνα.
Το συνολικό υδατικό έλλειμμα της Θεσσαλίας υπολογίζεται στα 3 δισ. κυβικά μέτρα την τελευταία τριακονταετία, με ετήσιο έλλειμμα περίπου 450 εκατομμύρια κυβικά. Από το νερό που καταναλώνεται, το 90% αφορά άρδευση, εκ των οποίων τα 2/3 προέρχονται από γεωτρήσεις με το κόστος άντλησης να ανεβαίνει συνεχώς, καθιστώντας πολλές καλλιέργειες ασύμφορες.
Σύμφωνα με τα στοχεία που παρουσίασε, σήμερα, πάνω από 33.000 γεωτρήσεις λειτουργούν στον θεσσαλικό κάμπο, αντλώντας νερό από υπόγειους υδροφορείς που έχουν ήδη εξαντληθεί. Οι αρδευόμενες εκτάσεις έχουν μειωθεί σχεδόν στο μισό μέσα σε 6 – 7 χρόνια, με συνέπεια τη δραματική πτώση του αγροτικού εισοδήματος.
Την ίδια στιγμή οι ξηρικές καλλιέργειες, που εμφανίζονται πλέον ως λύση ανάγκης, αποδίδουν μόλις 60 – 100 ευρώ το στρέμμα, έναντι των αρδευόμενων που φτάνουν τα 500 ευρώ. Αν δεν αποκατασταθεί η επάρκεια νερού, υπολογίζεται ότι θα εγκαταλειφθεί έως και 1 εκατομμύριο στρέμματα καλλιεργήσιμης γης, προκαλώντας απώλεια 400 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως στον θεσσαλικό κύκλο εργασιών και μείωση του αγροτικού εισοδήματος έως και 25%.
Το παράδειγμα του βαμβακιού είναι ενδεικτικό: οι καλλιεργούμενες εκτάσεις έπεσαν από 1,5 εκατ. στρέμματα πριν από λίγα χρόνια σε μόλις 600.000 φέτος, ενώ η παραγωγή εκκοκκισμένου βαμβακιού μειώθηκε κάτω από τους 200.000 τόνους, όταν άλλοτε έφτανε τους 400.000, με τους αριθμούς να καταδεικνύουν ότι η Θεσσαλία, η οποία κάλυπτε το 40% του ευρωπαϊκού βαμβακιού, συρρικνώνεται ραγδαία.
Η Λίμνη Πλαστήρα έχει εξαντλήσει τα όριά της, ενώ οι υποδομές που θα μπορούσαν να ενισχύσουν το σύστημα, όπως οι ταμιευτήρες της Κάρλας, της Πύλης και του Μουζακίου, καθυστερούν. Παρά την επίσκεψη του πρωθυπουργού τον Αύγουστο του 2024 και τη δέσμευση για ολοκλήρωση των μελετών ως τον Αύγουστο του 2025, μέχρι στιγμής δεν έχει παρουσιαστεί κανένα χρονοδιάγραμμα.
Έργα σε αναμονή
Τα έργα ορεινής υδρονομίας, τα οποία έχει αναλάβει το υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος θα ξεκινήσουν με την τοποθέτηση των εργολάβων την άνοιξη του 2026 με προοπτική το μεγαλύτερο τμήμα τους να έχει ολοκληρωθεί το 2027, ενώ ο αρχικός προγραμματισμός ολοκλήρωσης ήταν για το φθινόπωρο του 2026.
Ωστόσο τα τέσσερα μεγάλα έργα του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, το φράγμα του Ενιπέα, τα φράγματα της Πύλης και του Μουζακίου καθώς και η διώρυγα Γυρτώνης – Κάρλας, καθυστερούν χωρίς να υπάρχει ούτε ενημέρωση της Περιφέρειας ούτε ορίζοντας ολοκλήρωσης.
Ειδικά για το φράγμα του Ενιπέα ο διαγωνισμός ξεκίνησε στα τέλη του 2022, με τον κ. Κουρέτα να επισημαίνει, πάντως, ότι με τα έως σήμερα δεδομένα, δεν υπάρχει περίπτωση να έχει ολοκληρωθεί πριν το 2030.
«Τα εργα για την αποκατάσταση από τον Daniel που έχει αναλάβει η Περιφέρεια έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί και έως τα τέλη του 2027 θα έχει γίνει και η ενίσχυση αναχωμάτων. Μέχρι σήμερα έχουν δοθεί περίπου 150 εκ. ευρώ και πρέπει να δοθούν άλλα 100. Η Θεσσαλία τώρα αντέχει έναν Ντάνιελ 12 ωρών», σημείωσε ο κ. Κουρέτας προσθέτοντας πως όταν συμπληρωθεί το «παζλ» των έργων με τις επεμβάσεις ορεινής υδρονομίας μέχρι τοκαλοκαίρι του 2027 «θα φτάσουμε στο 60 έως 70% του Daniel». Συμπλήρωσε ότι για την πλήρη θωράκιση της περιοχής θα πρέπει να ολοκληρωθούν και τα μεγάλα έργα, όπως ο Ενιπέας, τα οποία όμως εμφανίζουν τεράστιες καθυστερήσεις.
«Ο Πρωθυπουργός είχε πει τον Αύγουστο του 2024 ότι σε ένα χρόνο θα ήταν έτοιμες οι μελέτες. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν ούτε μελέτες, ούτε ενημέρωση, αλλά ούτε και χρονοδιάγραμμα», ανέφερε ο Περιφερειάρχης.
Οσο για τις περιβόητες μελέτες της εταιρείας HVA, σύμφωνα με τον κ. Κουρέτα «δεν χρησιμοποιήθηκαν και άλλοι μελετητές ετοιμάζουν τώρα τα έργα ορεινής υδρονομίας».
Σε κάθε περίπτωση η θωρακιση της Θεσσαλίας με τα μεγάλα έργα θα απαιτήσει πόρους ύψους περίπου 1 δισ. ευρώ, που αναλύονται σε περίπου 800 εκ. για τα έργα του υπουργείου Υποδομών και 200 εκ. για τα έργα ορεινής υδρονομίας του ΥΠΕΝ.
Η μάχη στο ΣτΕ και τα σχεδόν ολοκληρωμένα έργα που καταρρέουν
Ο κ. Κουρέτας ζήτησε να αρχίσει συντεταγμένα και χωρίς άλλη καθυστέρηση η σταδιακή εφαρμογή του Σχεδίου Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) Θεσσαλίας, καθώς και το αντίστοιχο της Στερεάς Ελλάδος (ΛΑΠ Αχελώου), ειδικά για το ορεινό τμήμα των Αγράφων, το οποίο υπάγεται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, εκεί όπου έχουν επί 15 χρόνια εγκαταλειφθεί τα ημιτελή έργα Αχελώου, καλώντας την κυβέρνησή να ενεργοποιηθεί άμεσα προς την επανεκκίνησή τους, ακολουθώντας τον εγκεκριμένο «οδικό χάρτη» που περιέχεται στο ΣΔΛΑΠ και ο οποίος προς το παρόν παραμένει αναξιοποίητος.
Με αφορμή την προσφυγή στο ΣτΕ για την ακύρωση του Σχεδίου από ομάδα φορέων και περιβαλλοντικών οργανώσεων, ο Περιφερειάρχης υπογράμμισε ότι η μεταφορά 250 εκατ. κ. μ. νερού ετησίως από την λεκάνη Αχελώου αποτελεί τον βασικό πυλώνα ευστάθειας του υδατικού ισοζυγίου της Θεσσαλίας και μονόδρομο για την επιβίωσή της. «Η ολοκλήρωση του φράγματος Συκιάς επί του Αχελώου και της σήραγγας των 17,8 χλμ. που θα επιτρέψει την μεταφορά των υδάτων στην λεκάνη Πηνειού, αποτελούν το πρώτο και βασικό έργο του εγκεκριμένου ΣΔΛΑΠ που πρέπει άμεσα να δρομολογηθεί, δεδομένου ότι – όπως προκύπτει και από τις εκθέσεις Ελλήνων και ξένων πραγματογνωμόνων – τα έργα κινδυνεύουν από κατάρρευση και το ποτάμιο οικοσύστημα παραμένει επί αρκετά χρόνια «μπαζωμένο», ανέφερε τονίζοντας πως η εν λόγω ποσότητα ύδατος δεν αποτελεί περιβαλλοντική απειλή.
Βάσει των στοιχείων που παρουσίασε, η δυναμική του Αχελώου είναι 4,2 δισεκ. κ.μ. εκ των οποίων στόχος είναι να λαμβάνονται 250 εκ. κ.μ ετησίως, ποσότητα που σύμφωνα με τον ίδιο είναι περιβαλλοντικά βιώσιμη καθώς διαφοροποιείται πλήρως από το σχέδιο της πλήρους εκτροπής που θα «έπαιρνε» 1,2 δισεκ. κ.μ και είχε κοπεί στο ΣτΕ.
Ο κ. Κουρέτας χαρακτήρισε «σημαντική την δημιουργία του νέου οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΟΔΥΘ)», ζητώντας ? «μεγαλύτερη στήριξη στην διοίκησή του και να υπάρξει επιτάχυνση των διαδικασιών ? λειτουργίας του. Το οργανόγραμμα του Οργανισμού έχει εγκριθεί, περιλαμβάνει τη συνένωση ενός ΓΟΕΒ και 53 ΤΟΕΒ (Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων).
Επιπλέον κάλεσε την κυβέρνηση να οριστικοποιήσει τις αποφάσεις της για το μέλλον της Θεσσαλίας, κινούμενη στον οδικό χάρτη που επελέγη για την Αττική και ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα.
«Για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τα επόμενα χρόνια την λειψυδρία στη Θεσσαλία, ζητάμε παρόμοια αντιμετώπιση όπως αυτή που παρουσιάστηκε πριν λίγες ημέρες για την ΕΥΔΑΠ και την Αττική, δηλαδή πλήρη σχεδιασμό, δέσμευση – εκ μέρους της κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού- για το χρονοδιάγραμμα, τους οικονομικούς πόρους και τους φορείς που θα υλοποιήσουν τα έργα. Μόνο με παρόμοιες άμεσες κυβερνητικές αποφάσεις, με διαφάνεια και με την συνεργασία όλων των Θεσσαλών θα μπορέσουμε να ατενίσουμε το μέλλον με αισιοδοξία και να σχεδιάσουμε σοβαρά την επόμενη μέρα μιας Θεσσαλίας που πέρασε και εξακολουθεί να περνάει δύσκολες μέρες» κατέληξε.
