Το πολυνομοσχέδιο, που θα συζητηθεί στη Βουλή στις αρχές του 2026, περιλαμβάνει νέο Μισθολόγιο, νέο Βαθμολόγιο, νέο σύστημα σταδιοδρομίας, αναμόρφωση της στρατιωτικής εκπαίδευσης, αλλαγές στις αναβολές και ανασχεδιασμό της εφεδρίας – Γιατί και από ποιους εκδηλώνονται έντονες αντιδράσεις
Ποδαρικό με τον «Χάρτη Μετάβασης των Ενόπλων Δυνάμεων στη Νέα Εποχή» θα κάνει η Βουλή των Ελλήνων, καθώς το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Αμυνας αναμένεται να αποτελέσει τον πρώτο νόμο του κράτους για το 2026, περιλαμβάνοντας σειρά διαρθρωτικών αλλαγών για τη μορφή και τη λειτουργία των Ενόπλων Δυνάμεων, έχοντας εγείρει, την ίδια ώρα, μαζικές αντιδράσεις για ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού. Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, με τις προωθούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις αλλάζει συνολικά το πλαίσιο και για τους στρατεύσιμους, με εστίαση κυρίως στη φιλοσοφία και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης, αν και τις μεγαλύτερες ενστάσεις συγκεντρώνει το Σώμα Υπαξιωματικών.
Ηδη, συγκέντρωση διαμαρτυρίας στις 8 Ιανουαρίου μπροστά στη Βουλή προγραμματίζουν εν ενεργεία και απόστρατοι αξιωματικοί, όπως προανήγγειλαν κατά την ακρόαση φορέων, στην τελευταία συνεδρίαση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και Αμυνας την περασμένη Παρασκευή απόντος του αρμόδιου υπουργού Νίκου Δένδια, δίνοντας συνέχεια στις κινητοποιήσεις τους για το πολυνομοσχέδιο, που ξεκίνησαν από τη φετινή ΔΕΘ και βαίνουν κλιμακούμενες με ορίζοντα την ψήφισή του.
Οι βασικοί άξονες
Την ίδια ώρα, βασικό ζητούμενο για το υπουργείο Εθνικής Αμυνας αποτελεί η ταχεία μετάλλαξη της σημερινής δομής των Ενόπλων Δυνάμεων μέσα από τα άρθρα του πολυνομοσχεδίου, καθώς στο Πεντάγωνο εκτιμούν ότι η παρούσα δομή δεν απαντά στις προκλήσεις του 21ου αιώνα, ούτε και στα διδάγματα από τα θέατρα του πολέμου στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή αντίστοιχα.
Αντίθετα, με τη νέα θεσμική συνθήκη προτάσσεται η ανάπτυξη αμυντικής τεχνολογίας και βιομηχανίας και η ενσωμάτωση των ψηφιακών εφαρμογών στις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις, σε μια περίοδο που η Ευρώπη αναπτύσσει με γεωμετρική πρόοδο δικές της αμυντικές υποδομές και χρηματοδοτεί αδρά τη στρατιωτική κινητικότητα. Ταυτόχρονα, οι προωθούμενες αλλαγές αλληλεπιδρούν με το 12ετές εξοπλιστικό πρόγραμμα των Ενόπλων Δυνάμεων, αλλά και με την ανάπτυξη της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας με τη συνδρομή και του ΕΛΚΑΚ (Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας), με απώτερο στόχο ένα ευέλικτο, επιχειρησιακά αξιόμαχο και κοινωνικά ενισχυμένο στράτευμα σε καιρούς γεωπολιτικών ανακατατάξεων, που δεν αφήνουν ανεπηρέαστο και το Πεντάγωνο. Ως προς τη Νέα Δομή των Ενόπλων Δυνάμεων, αυτή υποστηρίζεται από 6 βασικούς άξονες αλλαγών που εισηγείται ο «Χάρτης της Μετάβασης» στη νέα εποχή, δηλαδή το προς ψήφιση νομοσχέδιο, οι οποίοι έχουν ως εξής: Νέο μισθολόγιο, Νέο βαθμολόγιο, Νέο σύστημα υπηρεσιακής σταδιοδρομίας των στελεχών, Στρατιωτική εκπαίδευση, Θητεία και Εφεδρεία.
Νέο μισθολόγιο
Στη μεγάλη εικόνα, στο πολυνομοσχέδιο προτάσσεται ο εξορθολογισμός των ανθρώπινων πόρων των Ενόπλων Δυνάμεων με την εισαγωγή νέου Βαθμολογίου που συνοδεύεται από συγκεκριμένο Καθηκοντολόγιο, ενώ αιχμή του δόρατος αποτελεί το Νέο Μισθολόγιο, ικανοποιώντας ένα από τα πάγια αιτήματα του κλάδου τα τελευταία χρόνια. Εξάλλου, στο νέο Μισθολόγιο ενσωματώνονται οι αυξήσεις για τους στρατιωτικούς που έχουν εξαγγελθεί με ορίζοντα εφαρμογής την 1η Οκτωβρίου 2025 (και γι’ αυτό μετά την ψήφισή του θα καταβληθούν στα στελέχη αναδρομικά), ενώ στις προβλέψεις του νομοσχεδίου είναι η αύξηση στο Επίδομα Θέσης Ευθύνης, τη στιγμή που εισάγεται για πρώτη φορά Επίδομα Διοικήσεως (150-400 ευρώ) σε αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, σύμφωνα με το Πεντάγωνο. Συνολικά, οι αυξήσεις αφορούν το σύνολο των στελεχών και κυμαίνονται από 13% έως 24%, όπως τονίζεται, ενώ γίνονται ακόμη μεγαλύτερες στις περιπτώσεις προσθήκης Επιδομάτων Παραμεθορίου, Διοίκησης, Ευθύνης κ.λπ.
Από πλευράς τους, ωστόσο, οι συνδικαλιστικές ενώσεις των εν ενεργεία στρατιωτικών κάνουν λόγο ακόμη και για μειώσεις σε ορισμένες περιπτώσεις, επικαλούμενοι τα εκκαθαριστικά μισθοδοσίας του Φεβρουαρίου που έλαβαν προ ημερών με εντολή του αρμόδιου υπουργού, ώστε να διαπιστώσουν τις νέες αποδοχές που πρόκειται να λάβουν μετά την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου. Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι γίνεται λόγος για «προσωπική διαφορά» έχει σημάνει συναγερμό στις τάξεις των στελεχών, καθώς το νέο Μισθολόγιο δεν αποκλείεται να επηρεάσει και άλλες παροχές, λόγου χάρη το εφάπαξ, όπως παρατήρησαν από το βήμα της Βουλής.
Νέο Βαθμολόγιο
Το νέο Βαθμολόγιο, κατά το Πεντάγωνο, έρχεται να θεραπεύσει το φαινόμενο της «ανεστραμμένης πυραμίδας» σύμφωνα με τον υπουργό Εθνικής Αμυνας, δηλαδή τον «υπερπληθωρισμό» ανώτερων αξιωματικών σε σχέση με τους στρατεύσιμους. Ειδικότερα, το 65% των αξιωματικών προέρχεται από υπαξιωματικούς και ΕΠΟΠ/ΕΜΘ, με αποτέλεσμα η αναλογία αξιωματικών-υπαξιωματικών να είναι 1 προς 0,8, όπου για παράδειγμα οι ταγματάρχες είναι 6πλάσιοι από τους επιλοχίες και 5πλάσιοι από τους λοχίες, οι συνταγματάρχες υπερδιπλάσιοι από τους λοχίες, όπως ανέφεραν πηγές του Πενταγώνου, τη στιγμή που το νέο Βαθμολόγιο συγκεντρώνει τις περισσότερες των αντιδράσεων, μαζί με χιλιάδες αρνητικά σχόλια στη σχετική διαβούλευση.
Ο βασικός λόγος για τον οποίο αντιδρούν τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων είναι η έλλειψη της μεταβατικότητας, αφού το νομοσχέδιο ισχύει αναδρομικά, με αποτέλεσμα να πλήττονται σχεδόν στην πλειονότητά τους οι εν ενεργεία ανώτεροι αξιωματικοί. Οπως υποστηρίζουν συνδικαλιστικοί εκπρόσωποί τους, πολλαπλασιάζεται ο χρόνος παραμονής σε κάθε βαθμό για την προαγωγή σε επόμενο, με αποτέλεσμα στελέχη που μέχρι πρόσφατα προάγονταν μέχρι τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη ή ακόμη και του συνταγματάρχη (ΑΣΣΥ) ή του υπολοχαγού (ΕΜΘ), θα παραμένουν ανθυπασπιστές, χάνοντας έτσι μέχρι και 6 βαθμούς.
Τη στιγμή που, κατά τους υπαξιωματικούς, σε ηθικό επίπεδο το πάγωμα των προαγωγών δεν ισοσταθμίζει την απώλεια κύρους που θα υποστούν λόγω της μη προαγωγής, όταν το ηθικό των Ενόπλων Δυνάμεων συνιστά νευραλγικό παράγοντα για την καθημερινή απόδοσή της. Μάλιστα, η κριτική απέναντι στο νέο Βαθμολόγιο υπήρξε η κατεξοχήν κοινή συνισταμένη στις τοποθετήσεις εν ενεργεία και απόστρατων αξιωματικών κατά την ακρόασή τους στη Βουλή, καθώς οδηγεί στην καθήλωση της εξέλιξης των στελεχών μέσω της θέσπισης οργανικών θέσεων, όπως καταγγέλλουν.
Για τον λόγο αυτό, το νέο Βαθμολόγιο χαρακτηρίζεται «κόκκινη γραμμή» ιδίως για τους υπηρετούντες υπαξιωματικούς, με δεδομένο ότι ανατρέπει το προσωπικό υπηρεσιακό τους πλάνο, αλλά και τον οικογενειακό προγραμματισμό τους, όπως τονίστηκε, όταν για παράδειγμα οι υπηρετούντες αξιωματικοί εξ υπαξιωματικών που έχουν ήδη τον βαθμό του ανθυπολοχαγού ή ανώτερο (έως αντισυνταγματάρχη), παραμένουν στάσιμοι στον ίδιο βαθμό (έως 16 χρόνια) μέχρι τη λήξη της σταδιοδρομίας τους.
Αντίστοιχη πορεία αναμένεται να ακολουθηθεί και για τους επαγγελματίες οπλίτες, οι οποίοι εξελίσσονται από βαθμό στρατιώτη μέχρι βαθμό επιλοχία διοίκησης Α’ Τάξης, αντί του αρχιλοχία, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα, ενώ οι υπηρετούντες Εθελοντές Μακράς Διαρκείας (ΕΜΘ) θα παραμένουν στον βαθμό που υπηρετούν σήμερα, χωρίς οποιαδήποτε πρόβλεψη προαγωγής, αντί της προαγωγής μέχρι βαθμό υπολοχαγού.
Ταυτόχρονα, το γεγονός ότι σε πολλές μάχιμες μονάδες υπηρετούν σήμερα εν ενεργεία υπαξιωματικοί (λόγου χάρη στα συνεργεία), υπογραμμίζεται από αμφότερους εν ενεργεία και απόστρατους αξιωματικούς, που ζητούν είτε την απόσυρση του νομοσχεδίου, είτε την εφαρμογή των ρυθμίσεών του από όσους εισαχθούν στο εξής στις στρατιωτικές σχολές, προκειμένου οι υποψήφιοι σπουδαστές να έχουν στη διάθεσή τους όλα τα νέα δεδομένα.
«Μονοπάτι καριέρας»
Για το υπουργείο Εθνικής Αμυνας, πάντως, στρατηγικός στόχος του πολυνομοσχεδίου συνιστά παράλληλα η δημιουργία ενός διακριτού και σύγχρονου «Μονοπατιού Καριέρας» για τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, μέσω της εισαγωγής ανώτατου ορίου οργανικών θέσεων ανά βαθμό, κλάδο και κατηγορία προέλευσης, όπως και μέσω ενός νέου συστήματος προαγωγών, όπου οι προαγωγές θα περνούν μέσα από τις διαθέσιμες οργανικές σχέσεις. Από πλευράς τους, πάντως, αρκετές από τις ενώσεις αποστράτων και εν ενεργεία στρατιωτικών επισημαίνουν την «υποβάθμιση του ΣΑΓΕ», δηλαδή του Συμβουλίου Αρχηγών Γενικών Επιτελείων, υποστηρίζοντας πως πολλά από τα ζητήματα των Ενόπλων Δυνάμεων θα τα εισηγείται και θα τα προτείνει πλέον (κατά το Αρθρο 287) στον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ αντί του υπουργού.
Στοιχεία εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης επιχειρούνται να εισαχθούν από μέρους του Πενταγώνου και στο πεδίο της στρατιωτικής εκπαίδευσης, καθώς συστήνεται η Διοίκηση Ακαδημαϊκής Εκπαίδευσης, στην οποία θα υπάγεται το σύνολο των Στρατιωτικών Σχολών (ΑΣΕΙ, ΣΣΑΣ, ΑΣΜΥ) με ζητούμενο τον οριζόντιο συντονισμό των ακαδημαϊκών, ερευνητικών, οικονομικών θεμάτων τους. Ταυτόχρονα, σε πλήρη αναδιαμόρφωση βαίνει το πρόγραμμα σπουδών των ΑΣΕΙ με νέες κατευθύνσεις ειδίκευσης, 5ετείς κύκλους σπουδών και πτυχία με προσδιορισμένο επιστημονικό αντικείμενο, ενώ ανωτατοποιούνται για πρώτη φορά οι Σχολές Υπαξιωματικών. Στην περίπτωση αυτή, πάντως, οι συνδικαλιστικοί φορείς των στρατιωτικών κάνουν λόγο για υποβάθμισή τους στην πράξη αν όχι «σιωπηρή κατάργησή» τους, καθώς σε περίπτωση που εφαρμοστούν ατόφιες οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου, δεν είναι βέβαιο ότι θα υπάρχει ζήτηση στο επόμενο διάστημα από τους απόφοιτους της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, εστιάζοντας επίσης και στη μη αποκρυστάλλωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων για τους μελλοντικούς τους αποφοίτους.
Νέο περιεχόμενο στη θητεία
Ως προς τη στρατιωτική θητεία, αυτή δεν μεταβάλλεται ως προς το διάστημα υπηρέτησης, αλλά αποκτά τελείως νέο περιεχόμενο και τρόπο οργάνωσης.
Συγκεκριμένα, η κατανομή του συνόλου των στρατευσίμων στον Στρατό Ξηράς και στη συνέχεια η μετάταξη συγκεκριμένου αριθμού – ειδικοτήτων στο Π.Ν. και στην Π.Α.
Ως προς τη βασική εκπαίδευση, αυτή θα διαρκεί 10 εβδομάδες και θα περιλαμβάνει εξομοιωτή βολών, χειρισμό drones και οριζόντιες δεξιότητες (όπως Πρώτες Βοήθειες), για να ακολουθήσει η Ειδική Εκπαίδευση διάρκειας 4 εβδομάδων και κατόπιν Επιχειρησιακή Εκπαίδευση για 12 εβδομάδες στις Μονάδες Υψηλής Ετοιμότητας. Ακόμη, μετά τη συμπλήρωση 6 μηνών, θα προβλέπεται παραμονή στην παραμεθόριο για όσους έχουν επιλέξει 9μηνη θητεία και μετάθεση πλησίον του τόπου συμφερόντων για όσους επιλέγουν 12μηνη θητεία.
Πεδίο τριβής, ωστόσο, στην περίπτωση του νέου μοντέλου θητείας συνιστούν οι αναβολές, που για το Πεντάγωνο χρήζουν αυστηροποίησης, απαιτώντας για λόγους ψυχικής υγείας προσκόμιση γνωμάτευσης Επιμελητή Α’ ή Διευθυντή Δημόσιου Νοσοκομείου. Ως προς τις αναβολές για λόγους σπουδών, στο Αρθρο 187 περιγράφεται πως η «αναβολή κατάταξης των στρατευσίμων διαρκεί μέχρι την 31η Δεκεμβρίου του έτους που συμπληρώνουν τα παρακάτω κατά περίπτωση όρια ηλικίας:
Το εικοστό πρώτο (21ο) ή το εικοστό δεύτερο (22ο)» ανάλογα με τα χρόνια φοίτησης σε ΑΕΙ, παρά τη διαμαρτυρία ιδίως των φοιτητών Ιατρικών Σχολών, με την ΠΑΣΠ Ιατρικής ΕΚΠΑ να κάνει λόγο για μείωση της διάρκειας «της αναβολής για τις μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές», όπως και «κατάργηση της δυνατότητας αναβολής για τους κατόχους διδακτορικού, οι οποίοι διαπρέπουν σε ερευνητικά προγράμματα στο εξωτερικό», όπως προβλέπει ο ισχύων νόμος.
Η νέα θητεία θα έχει, όμως, και… άρωμα γυναίκας, αφού προβλέπεται για πρώτη φορά η εθελοντική στράτευση 200 γυναικών ηλικίας 18-26 ετών για 12 μήνες, αρχής γενομένης από το 2026, όπως και η δυνατότητα επιλογής τους ως Δόκιμου Εφέδρου Αξιωματικού μαζί με τον καθορισμό μηνιαίας αποζημίωσης.
150.000 ενεργοί Εφεδροι
Διακηρυγμένος στόχος του υπουργείου Εθνικής Αμυνας αποτελεί η δημιουργία δεξαμενής 150.000 Ενεργών Εφέδρων, με το πολυνομοσχέδιο να προβλέπει σε αυτήν την κατεύθυνση την αύξηση του ορίου εφεδρείας μέχρι το 60ό έτος, ενοποίηση με το δυναμικό εφεδρείας της Εθνοφυλακής, αλλά και δημιουργία Μοίρας Εφέδρων Καταδρομών στη Ρεντίνα και στον Ασπρόπυργο, σε συνδυασμό με μια δέσμη παροχών και κινήτρων.
Τέλος, στο πολυνομοσχέδιο επιχειρείται και η ρύθμιση θεμάτων που αφορούν τη Στρατιωτική Δικαιοσύνη, αλλά και στο μεταβατικό στάδιο λειτουργίας ΤΕΘΑ-ΤΕΣ-ΤΑΑ, τα οποία μέχρι σήμερα διαχειρίζονται την ακίνητη περιουσία των Ενόπλων Δυνάμεων, ώσπου να περιέλθουν λειτουργικά στη δικαιοδοσία του νέου Ταμείου-ομπρέλα ΤΑΕΘΑ (Ταμείο Ακινήτων Εθνικής Αμυνας), προβληματίζοντας ιδίως τις Ενώσεις Αποστράτων αναφορικά με τη μελλοντική διαχείριση των δωρεών και των κληροδοτημάτων των Ενόπλων Δυνάμεων.
ProtoThema.gr
