Με μικρό καλάθι το ταξίδι Γεραπετρίτη σήμερα στη Λιβύη
6 Ιουλίου 2025
Επιδίωξη να μπει φρένο στην επιρροή της Τουρκίας και την αμφισβήτηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων – Στην κορυφή της ατζέντας της συνάντησης με τον Χαφτάρ ο καθορισμός των θαλασσίων ζωνών – Ο ρόλος της Αιγύπτου για να μην εγκριθεί και από την Ανατολική Λιβύη το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο
Με τις επισκέψεις του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη σήμερα στη Βεγγάζη και πιθανότατα στις 15 Ιουλίου στην Τρίπολη, η Αθήνα ξαναπιάνει το νήμα των ελληνολιβυκών σχέσεων, σε μια προσπάθεια αποτροπής νέων τετελεσμένων στο πλαίσιο του Τουρκολιβυκού Μνημονίου και του ελέγχου των μεταναστευτικών ροών και ενώ η εσωτερική κατάσταση στη χώρα είναι εξαιρετικά ρευστή και επικίνδυνη. Το ζήτημα των θαλάσσιων ζωνών αλλά και της εμπλοκής στο Σουδάν απειλεί να διαταράξει και τις σχέσεις με τον ισχυρό γείτονα, την Αίγυπτο.
Η Αθήνα είναι έτοιμη να προτείνει την επανέναρξη του διαλόγου για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, διάλογος που πρακτικά θα γίνει παράλληλα με την Τρίπολη και τη Βεγγάζη, μέχρις ότου υπάρξει ενιαία εκπροσώπηση της χώρας. Ενα εγχείρημα δύσκολο, καθώς θα πρέπει να υπερβούν πολλά εμπόδια, με πιο σημαντικό ίσως την επιδίωξη της Βεγγάζης να διαπραγματευτεί ασκώντας κυριαρχία στις θαλάσσιες ζώνες που θεωρητικά έχει υπό τον έλεγχό της.
Σύμφωνα με πληροφορίες μας, από το περιβάλλον του προέδρου της Βουλής της Λιβύης Αγκίλα Σάλεχ, στη συζήτηση αυτή θα πρέπει να εμπλακούν η Αίγυπτος και η Κύπρος, κάτι που σημαίνει ότι τουλάχιστον από αυτή την πλευρά η Τουρκία βγαίνει εκτός διαπραγμάτευσης. Βεβαίως, στο εσωτερικό των δύο στρατοπέδων στη Λιβύη υπάρχουν διαφορετικές ομάδες με αντικρουόμενα συμφέροντα, με τον «πρωθυπουργό» της Βεγγάζης Οσάμα Χαμάντ να κινείται σε διαφορετικό πλαίσιο από εκείνο του προέδρου της Βουλής. Στην Ανατολική Λιβύη όμως μετρά κυρίως ο λόγος του στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ, τον οποίο αναμένεται να συναντήσει σήμερα, Κυριακή, ο κ. Γεραπετρίτης.
Ο αρχικός προγραμματισμός του Ελληνα υπουργού προέβλεπε να πραγματοποιηθεί διαδοχική επίσκεψη τόσο στη Βεγγάζη όσο και στην Τρίπολη. Ωστόσο, λόγω εσωτερικών διεργασιών στη Λιβύη, η κυβέρνηση της Τρίπολης ζήτησε την τελευταία στιγμή να οριστεί άλλη ημερομηνία για την επίσκεψη. Κάτι που ίσως είναι και θετικό, καθώς τα μηνύματα που θα εκπέμψουν οι επαφές με τον στρατηγό Χαφτάρ θα επηρεάσουν τις συνομιλίες που θα έχει τη μεθεπόμενη Τρίτη στην Τρίπολη ο ΥΠΕΞ. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τρίπολη έδωσε ημερομηνία για την επίσκεψη του κ. Γεραπετρίτη μόλις έγινε γνωστό ότι είχε κλείσει το ραντεβού με τον στρατηγό Χαφτάρ.
Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης θα συναντηθεί με τον ισχυρό άνδρα της Ανατολικής Λιβύης στρατηγό Χαφτάρ προκειμένου να αποτραπεί η αναγνώριση του Τουρκολιβυκού Μνημονίου για την οποία πιέζει η Αγκυρα
Ο υπουργός Εξωτερικών θα συναντηθεί στη Βεγγάζη με τον στρατηγό Χαφτάρ, καθώς ο πρόεδρος της Βουλής θα απουσιάζει. Ο διοικητής του Εθνικού Στρατού της Λιβύης (Libyan National Army – LNA), που έχει διπλή υπηκοότητα (λιβυκή και αμερικανική), είναι ο ισχυρός άνδρας της Ανατολικής Λιβύης και πλέον από κόκκινο πανί που ήταν για τη διεθνή κοινότητα έχει καταστεί συνομιλητής των Αμερικανών, των Ευρωπαίων, των Ρώσων και φυσικά των Τούρκων ισορροπώντας με επιτυχία σε ένα παζάρι εξασφάλισης ανταλλαγμάτων.
Ο στόχος της Αθήνας είναι να διασκεδαστούν οι εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια όπου οι σχέσεις με τη Βεγγάζη ήταν σχεδόν ανύπαρκτες, να υπάρξουν κίνητρα στο μέτρο των δυνατοτήτων της Ελλάδας και ταυτόχρονα να προβληθεί η σημασία της αποφυγής προκλητικών κινήσεων που θα οδηγήσουν σε ρήξη των σχέσεων με την Ε.Ε.
Θετικό γεγονός
Στο πλαίσιο αυτό, πάντως, καταγράφεται ως θετικό γεγονός για την Αθήνα ότι μέχρι στιγμής, παρά τις περί του αντιθέτου πληροφορίες, δεν έχει προωθηθεί στη Βουλή η επικύρωση του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Ο στρατηγός Χαφτάρ ήταν από τους πρώτους που τάχθηκαν εναντίον του μνημονίου αποδίδοντάς το στον εκβιασμό της Αγκυρας προς την τότε κυβέρνηση της Τρίπολης του Φαγές Αλ Σάρατζ προκειμένου να προσφερθεί η τουρκική στρατιωτική βοήθεια, η οποία και διέκοψε την προέλασή του προς την Τρίπολη στις αρχές του 2019.
Από τότε όμως κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι και η Τουρκία πλέον έχει αποκαταστήσει πλήρως τις σχέσεις της με την Ανατολική Λιβύη και τον ίδιο τον Χαφτάρ, καθώς επιδιώκει κατά τη διάρκεια της πολιτικής μετάβασης της χώρας να εδραιώσει την επιρροή της και να κατοχυρώσει τα μνημόνια που έχουν υπογραφεί, ώστε να διατηρηθούν και μετά την ανάδειξη ενιαίας κυβέρνησης, όποτε κι αν γίνει αυτό.
Η συμφωνία που υπέγραψαν οι κρατικές εταιρείες πετρελαίου Τουρκίας και Λιβύης, ΤΡΑΟ και NOC αντίστοιχα, για την έναρξη ερευνών σε τέσσερα οικόπεδα στη δυνητική λιβυκή ΑΟΖ σήμανε τον πρώτο συναγερμό. Αν και από πρώτη άποψη δεν φαίνεται να επικαλύπτουν περιοχές της ελληνικής ΑΟΖ, όπως έχει καθοριστεί μονομερώς με τον νόμο 4001/2011, αυτό είναι μόνο η αρχή. Αποτελεί προσπάθεια της Τουρκίας να δεσμεύσει επί του πεδίου τη Λιβύη σε μια συνεργασία η οποία ενδέχεται να επεκταθεί σε επόμενο στάδιο και στην περιοχή που διεκδικεί η Λιβύη από την Ελλάδα βάσει του Τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Η Λιβύη, πάντως, δεν αρκείται μόνο στην Τουρκία σε ό,τι αφορά τον ενεργειακό τομέα. Οπως ανακοίνωσε η NOC την περασμένη εβδομάδα, θα προχωρήσει τον Νοέμβριο στην πρώτη προκήρυξη αδειών για έρευνες και εξορύξεις σε 22 ηπειρωτικές και θαλάσσιες περιοχές -την πρώτη μετά το 2007- για τις οποίες έχουν ήδη δείξει ενδιαφέρον 37 ξένες εταιρείες, μεταξύ αυτών η αμερικανική Chevron, η γαλλική Total και η ιταλική Eni. Η παρουσία τέτοιου μεγέθους εταιρειών είναι προφανές ότι θα προκαλέσει ισχυρό ανταγωνισμό στην τουρκική ΤΡΑΟ.
Η Λιβύη εδώ και 14 χρόνια, μετά το χάος που επακολούθησε την ανατροπή του Καντάφι, συνιστά πεδίο αντιπαράθεσης μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου. Το Κάιρο αντιδρά όχι μόνο στη νεοοθωμανική αντίληψη επέκτασης της τουρκικής επιρροής στα σύνορα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και επειδή η ενίσχυση της παρουσίας της Τουρκίας στη Λιβύη ενδέχεται να τη μετατρέψει σε μοχλό στρατηγικής πίεσης προς την Αίγυπτο, η οποία μοιράζεται περισσότερα από 1.000 χιλιόμετρα χερσαία σύνορα με τη Λιβύη.
Παρά τα βήματα αποκατάστασης των σχέσεων Αγκυρας – Καΐρου, η καχυποψία παραμένει έντονη απέναντι σε τέτοιες κινήσεις, καθώς η Αίγυπτος βλέπει να χάνει το μονοπώλιο της στήριξης και επιρροής στον στρατηγό Χαφτάρ, στον οποίο έχει επενδύσει εδώ και σχεδόν δέκα χρόνια.
Η Αθήνα, μη διαθέτοντας ούτε τη δυνατότητα ούτε την πρόθεση να εμπλακεί σε ένα παιχνίδι πλειοδοσίας προσφορών προς τις αντιμαχόμενες πλευρές της Λιβύης, εξετάζει ένα πακέτο συνεργασίας που θα προβλέπει, μεταξύ άλλων την επανέναρξη του προγράμματος φοίτησης και εκπαίδευσης Λίβυων στις παραγωγικές Σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων, όπου υπάρχει μακρά παράδοση από την εποχή Καντάφι, την παροχή υποτροφιών, την ενίσχυση προγραμμάτων υγείας και εκπαίδευσης, τη συνέχιση της στήριξης για την αποκατάσταση του λιμανιού της Βεγγάζης και τη συνεργασία σε άλλους τομείς. Παράλληλα, θα επανεξεταστεί και η απευθείας αεροπορική σύνδεση Βεγγάζης – Αθήνας.
Ισχυρό χαρτί
Το ισχυρό χαρτί της Ελλάδας είναι βεβαίως η μέχρι τώρα σύμπλευση με την Αίγυπτο, αλλά κυρίως ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει η Ε.Ε. στη Λιβύη.
Την προσεχή Τρίτη αναμένεται να επισκεφτούν την Τρίπολη και τη Βεγγάζη ο Ευρωπαίος επίτροπος Μετανάστευσης Μάγκνους Μπρούνερ, συνοδευόμενος από τους υπουργούς Μετανάστευσης της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Μάλτας. Εκεί θα μεταφέρουν και στις δύο πλευρές το σαφές μήνυμα ότι η Ευρώπη δεν σκοπεύει να επιτρέψει το άνοιγμα μιας νέας μεγάλης οδού παράνομης μετανάστευσης από την Αφρική μέσω Λιβύης.
Παράλληλα, θα εξεταστούν μέτρα συνεργασίας που προφανώς θα περιλαμβάνουν παροχή τεχνογνωσίας αλλά και χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προβλήματος.
Η ευρωπαϊκή αποστολή θα φτάσει στην Τρίπολη λίγο μετά την επίσκεψη Γεραπετρίτη στη Βεγγάζη και λίγο πριν από την επίσκεψή του στην Τρίπολη. Ολα αυτά σε μια χρονική στιγμή που η Ε.Ε. σε ανώτατο επίπεδο, κατά τη Σύνοδο Κορυφής, επαναβεβαίωσε τη θέση της περί ακυρότητας του Τουρκολιβυκού Μνημονίου, θέση που θα μεταφερθεί και στις δύο πλευρές στη Λιβύη, ώστε να γίνει σαφές ότι κινήσεις επιβολής του παράνομου μνημονίου δεν θα μείνουν χωρίς συνέπειες.
Η Τουρκία έχει αποκαταστήσει πλήρως τις σχέσεις με τον στρατηγό Χαφτάρ, με το άνοιγμα προξενείου στη Βεγγάζη και με την εκδήλωση ενδιαφέροντος από πολλές τουρκικές εταιρείες για έργα στην Ανατολική Λιβύη, ενώ υπάρχει και στρατιωτική συνεργασία. Μετά την επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία του γιου του στρατηγού Χαφτάρ, αντιστράτηγου Σαντάμ Χαφτάρ, διοικητή των Χερσαίων Δυνάμεων του Εθνικού Στρατού της Λιβύης, στις 4 Απριλίου, τρεις στρατιωτικές τεχνικές αντιπροσωπείες από την Ανατολική Λιβύη μετέβησαν μεταξύ 15-28 Ιουνίου στην Τουρκία, σε αρχηγεία και μονάδες των Ενόπλων Δυνάμεών της.
Το Κάιρο, σύμφωνα με πληροφορίες πηγών που επικαλείται χωρίς να προσδιορίζει το Middle East Eye, έχει απευθυνθεί σε έναν από τους ειδικούς απεσταλμένους που έχει διορίσει ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, τον Μασάντ Μπούλος, ζητώντας του να παρέμβει προς τον στρατηγό Χαφτάρ και να ασκήσει επιρροή ώστε να μην προχωρήσει η επικύρωση του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Η ιστοσελίδα αναφέρει ότι υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία του Αιγύπτιου υπουργού Εξωτερικών Μπαντρ Αμπντελάτι με τον Αμερικανό αξιωματούχο, κατά την οποία ο πρώτος προειδοποίησε για τον κίνδυνο εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο σε μια περίοδο που η Αίγυπτος καλείται να διαχειριστεί τις επιπτώσεις από τις συγκρούσεις σε Γάζα και Σουδάν.
Η Αίγυπτος, η οποία ήταν από τις πρώτες χώρες που καταδίκασαν το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο το 2019, όχι μόνο λόγω της παρατυπίας στη διαδικασία υπογραφής του, αλλά και για λόγους ουσίας, αντέδρασε έντονα όταν η Τρίπολη επιχείρησε πριν από έναν χρόνο να επιβάλει μεταξύ των δύο χωρών θαλάσσια οριοθέτηση βασισμένη στη γραμμή του μνημονίου, η οποία επικαλύπτει μέρος της αιγυπτιακής ΑΟΖ. Και τώρα, η πρώτη εικόνα από τα οικόπεδα που προσφέρει η Τρίπολη στην τουρκική εταιρεία TPAO αφορά ακριβώς αυτή την περιοχή.
Με αφορμή τις εξελίξεις στο ζήτημα των θαλάσσιων ζωνών, αλλά και την πιθανολογούμενη εμπλοκή των δυνάμεων του Χαφτάρ στον εμφύλιο πόλεμο στο Σουδάν υποστηρίζοντας τις δυνάμεις του RSF (Rapid Support Forces) έναντι των κυβερνητικών που έχουν τη στήριξη της Αιγύπτου αλλά και της Τουρκίας, ο πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι κάλεσε στο Κάιρο τον ισχυρό άνδρα της Ανατολικής Λιβύης με τον οποίο είχαν συνομιλίες, χωρίς όμως να γίνει γνωστό τι ακριβώς αποφασίστηκε κατά τη συνάντησή τους.
Οι κινήσεις της οικογένειας Χαφτάρ
Η Ανατολική Λιβύη, διαθέτοντας κονδύλια από τις πωλήσεις πετρελαίου και απολαμβάνοντας τη στήριξη περιφερειακών και διεθνών δυνάμεων, αλλά κυρίως λόγω της «τάξης» που έχει επιβάλει ο στρατηγός Χαφτάρ, βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση από τη Δυτική Λιβύη και κινείται πλέον στην κατεύθυνση προσέλκυσης ξένων επενδύσεων.
Πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια διαδραματίζει ο Μπελκασέμ Χαφτάρ, γιος του στρατηγού και πρόεδρος του Ταμείου Ανασυγκρότησης της Ανατολικής Λιβύης. Ο υιός Χαφτάρ έχει επισκεφτεί πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ενώ τον Απρίλιο βρέθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, επιδιώκοντας να προσελκύσει το ενδιαφέρον αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών, προκειμένου να εμπλακούν σε ενεργειακά προγράμματα και έρευνες στις περιοχές που ελέγχει ο πατέρας του στην Ανατολική Λιβύη.
Ο στρατηγός Χαφτάρ έχει έξι γιους και μία κόρη. Ο Σαντάμ Χαφτάρ είναι ο διοικητής Επιτελείου των Ειδικών Δυνάμεων, ο Χαλέντ Χαφτάρ διοικητής των Μονάδων Ασφαλείας και ο Μπελκασέμ έχει αναλάβει τον τομέα των οικονομικών και της ανασυγκρότησης. Ο άλλος γιος, Αλ Σαντίκ, που πρόσφατα είχε επισκεφτεί την Ελλάδα καθώς η οικογένειά του παραθέριζε στη χώρα μας, ασχολείται με τον αγροτικό τομέα στην Ανατολική Λιβύη. Οι άλλοι δύο γιοι του, καθώς και η κόρη του ζουν στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ.
