Παρά τη μείωση των κρουσμάτων στην Ευρώπη την άνοιξη του 2025, η επέκταση του ιού σε είδη όπως πρόβατα και άλλα θηλαστικά εντείνει τις ανησυχίες των επιστημόνων
Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), δημοσίευσε την τακτική επισκόπηση σχετικά με την γρίπη των πτηνών (HPAI) και την εξάπλωση της για την περίοδο Μαρτίου-Ιουνίου 2025. Παρότι καταγράφεται μείωση των κρουσμάτων σε σχέση με τον προηγούμενο χειμώνα, η νόσος παραμένει ενεργή και αποτελεί διαρκή απειλή για την ευζωία των ζώων, τη δημόσια υγεία και την οικονομία του αγροδιατροφικού τομέα.
365 νέα κρούσματα στην Ευρώπη
Από τις 8 Μαρτίου έως τις 6 Ιουνίου 2025, εντοπίστηκαν 365 περιπτώσεις τύπου A(H5), σε 24 ευρωπαϊκές χώρες. Τα περισσότερα περιστατικά καταγράφηκαν σε άγρια υδρόβια πτηνά (ιδίως κύκνους, χήνες και γλάρους), ενώ 147 κρούσματα εντοπίστηκαν σε πτηνοτροφικές μονάδες. Δύο χώρες, η Ουγγαρία και η Πολωνία, συγκέντρωσαν το 85% των επιβεβαιωμένων εστιών σε οικόσιτα πτηνά, με σχεδόν 8 εκατομμύρια να οδηγούνται σε θανάτωση.
Οι περισσότερες εστίες προέρχονταν από έμμεση επαφή με μολυσμένα άγρια πτηνά ή μεταξύ μολυσμένων εκτροφείων, ενώ η νόσος προσέβαλε κυρίως πάπιες, γαλοπούλες, κότες και χήνες.
Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της EFSA, δεν κατέγραψε κανένα νέο επιβεβαιωμένο κρούσμα γρίπης των πτηνών κατά την εν λόγω περίοδο. Η απουσία περιστατικών αποδίδεται στη συνεχή παρακολούθηση από τις κτηνιατρικές αρχές, την εφαρμογή μέτρων βιοασφάλειας και τις στοχευμένες ενημερώσεις προς τους επαγγελματίες της πτηνοτροφίας. Παρόλα αυτά, η EFSA τονίζει πώς αυτή η συνθήκη δεν συνεπάγεται την εξάλειψη του κινδύνου, καθώς τα άγρια μεταναστευτικά πτηνά μπορούν ανά πάσα στιγμή να μεταφέρουν τον ιό σε νέες περιοχές.
Νέα είδη – ξενιστές
Ανησυχία προκαλεί η διαπίστωση ότι ο ιός A(H5N1) έχει πλέον ανιχνευθεί και σε είδη που έως πρόσφατα θεωρούνταν απίθανοι ξενιστές. Συγκεκριμένα, για πρώτη φορά καταγράφηκε μόλυνση σε πρόβατο στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ κρούσματα εντοπίστηκαν και σε θηλαστικά, όπως κόκκινες αλεπούδες, βίδρες και γάτες. Η γενετική ανάλυση δείχνει ότι η πλειονότητα των στελεχών στην Ευρώπη ανήκει στον γονότυπο EA-2024-DI, με δύο υποκατηγορίες (DI.1 και DI.2), ενώ παρατηρείται και περιορισμένη κυκλοφορία άλλων μεταλλαγμένων στελεχών, κυρίως σε θαλασσοπούλια. Η συνεχής επανασύνθεση του ιού με άλλους ιούς γρίπης καθιστά κρίσιμη τη γονιδιωματική επιτήρηση.
Κρούσματα σε ανθρώπους
Σε παγκόσμιο επίπεδο, αναφέρθηκαν 20 περιπτώσεις μόλυνσης ανθρώπων με ιούς γρίπης πτηνών, σε 6 χώρες (Κίνα, Καμπότζη, Μπαγκλαντές, Ινδία, Μεξικό και Βιετνάμ), εκ των οποίων 4 ήταν θανατηφόρες. Οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούσαν τον υπότυπο A(H5N1), ενώ η πλειονότητα των ασθενών είχε προηγούμενη έκθεση σε πτηνά. Κατά την ίδια περίοδο, δεν τεκμηριώθηκε καμία μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο, γεγονός που καταδεικνύει τη χαμηλή επίδραση των ιών αυτών προς τον άνθρωπο μέχρι στιγμής.
Αξιολόγηση κινδύνου και συστάσεις
Οι αρχές εκτιμούν ότι ο κίνδυνος για τον γενικό πληθυσμό της Ευρώπης από την γρίπη των πτηνών παραμένει χαμηλός. Ωστόσο, για άτομα που εργάζονται σε πτηνοτροφικές μονάδες, σε κτηνιατρικές υπηρεσίες ή έρχονται σε επαφή με μολυσμένα πτηνά ή υλικά, ο κίνδυνος θεωρείται από χαμηλός έως μέτριος. Σε αυτό το πλαίσιο, συνιστούν:
Ενίσχυση της βιοασφάλειας σε πτηνοτροφικές μονάδες
Τακτική ενημέρωση και εκπαίδευση του προσωπικού
Συστηματική παρακολούθηση της άγριας πανίδας
Χρήση προστατευτικού εξοπλισμού σε περιπτώσεις έκθεσης
Η γρίπη των πτηνών συνεχίζει να αποτελεί απειλή με παγκόσμια διάσταση. Αν και η παρούσα επιδημιολογική περίοδος δεν έπληξε την Ελλάδα, η εγρήγορση πρέπει να παραμείνει υψηλή. Η επιστημονική συνεργασία, η ανταλλαγή δεδομένων και η ενημέρωση του κοινού αποτελούν τα βασικά εργαλεία στην πρόληψη και την αντιμετώπιση μιας πιθανής υγειονομικής κρίσης.
