Εκλογές 2023: Πώς θα βγει σταθερή κυβέρνηση – Τα σενάρια και οι κίνδυνοι της κάλπης, η ΝΔ χρειάζεται τουλάχιστον 39%
29 Μαΐου 2023
«Το αίτημα της κυβερνητικής σταθερότητας παραμένει ενεργό και, παρά τη θριαμβευτική νίκη που πέτυχε η Νέα Δημοκρατία στην κάλπη της 21ης Μαΐου, η επικύρωσή του αποτελεί το μεγάλο ζητούμενο και στην επαναληπτική εκλογή της 25ης Ιουνίου». Με τη φράση αυτή τοποθετούνται στα νέα πολιτικά δεδομένα, που δημιούργησε η λαϊκή ετυμηγορία της περασμένης Κυριακής, οι συνεργάτες του Κυριάκου Μητσοτάκη οι οποίοι μετακόμισαν -προσωρινά, όπως ελπίζουν βάσιμα- από το Μέγαρο Μαξίμου στο στρατηγείο της «γαλάζιας» παράταξης στην οδό Πειραιώς.
Παραδίδοντας την περασμένη Πέμπτη τα κλειδιά του γραφείου του στον πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου Ιωάννη Σαρμά, ο οποίος λίγο πριν είχε ορκιστεί υπηρεσιακός πρωθυπουργός, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έγινε ο πρώτος πρωθυπουργός στην ιστορία της χώρας που εγκατέλειψε το Μέγαρο Μαξίμου χαμογελαστός και με ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του τη βεβαιότητα ότι σε έναν μήνα ακριβώς θα επιστρέψει για να ξεκινήσει τη δεύτερη θητεία του στο πρωθυπουργικό αξίωμα.
Είχαν προηγηθεί οι λελογισμένοι και περιορισμένης διάρκειας πανηγυρισμοί που κατεγράφησαν στο νεοδημοκρατικό στρατόπεδο παρά το πέραν πάσης προσδοκίας θετικό εκλογικό αποτέλεσμα που έβγαλαν οι κάλπες.
Οι πολιτικοί αρχηγοί αποχωρούν από το Προεδρικό Μέγαρο μετά τη σύσκεψη υπό την Πρόεδρο της Δημοκρατίας
Από την πρώτη στιγμή, άλλωστε, την έκδηλη ικανοποίηση για την τεράστια απήχηση που συνάντησαν στο εκλογικό σώμα οι θέσεις του κ. Μητσοτάκη και την επιβράβευση που εξέφρασαν οι πολίτες στο πρόσωπό του διαδέχθηκαν η περίσκεψη για τους κινδύνους από μια ενδεχόμενη χαλάρωση του εκλογικού μηχανισμού της Νέας Δημοκρατίας και η συναίσθηση ότι δεν έχει επιτευχθεί ακόμη ο τελικός στόχος, που είναι μια ασφαλής και βιώσιμη κυβερνητική αυτοδυναμία.
Γι’ αυτό και «γαλάζιοι» επιτελείς διατυμπανίζουν με κάθε ευκαιρία και σε όλους τους τόνους ότι «δεν υπάρχει δεύτερος γύρος εκλογών». Οπως με έμφαση επισημαίνουν, «στις 25 Ιουνίου όλα ξεκινούν από την αρχή και το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων, ανεξαρτήτως αν συμμετείχαν ή όχι στις τελευταίες κάλπες και αν πέτυχαν ή όχι τους στόχους, μπαίνουν στην εκλογική κούρσα από την ίδια αφετηρία».
Εξηγούν ότι μπορεί, συγκριτικά με την απλή αναλογική που ψήφισε ο ΣΥΡΙΖΑ και ίσχυσε για πρώτη και τελευταία φορά την περασμένη Κυριακή, το νέο εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, με το οποίο θα γίνει η κατανομή των εδρών στην επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση, να διευκολύνει την επίτευξη της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, πλην όμως για να προκύψει άνετη αυτοδυναμία υπάρχουν όροι και προϋποθέσεις που πρέπει να εκπληρωθούν. Επισημαίνουν, για παράδειγμα, ότι με βάση τους αριθμητικούς συσχετισμούς της πρώτης κάλπης η Νέα Δημοκρατία, που με την απλή αναλογική εξέλεξε 146 βουλευτές, θα μπορούσε, κατ’ εφαρμογήν του νέου εκλογικού συστήματος, να εκλέξει 171 με 172 έδρες. Με τη διαφορά όμως ότι αυτό σχετίζεται με το γεγονός ότι στη σύνθεση της Βουλής, η οποία συνέρχεται σε πρώτη συνεδρίαση σήμερα Κυριακή και θα διαλυθεί αύριο για να προκηρυχθούν νέες εκλογές, εκπροσωπούνται μόνο πέντε κόμματα.
Την ίδια ώρα, οι σχηματισμοί που δεν κατάφεραν να περάσουν το κατώφλι του 3% για να εκλέξουν βουλευτές συγκέντρωσαν αθροιστικά το 16,01% του εκλογικού σώματος, ένα ποσοστό που είναι εντυπωσιακά υψηλό και αποτελεί το δεύτερο υψηλότερο των τελευταίων δεκαετιών μετά το 19,02% του Μαΐου του 2012, όταν υπό το βάρος της μνημονιακής επέλασης κατέρρευσε το παλαιό πολιτικό σύστημα. Για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης, αρκεί να επισημανθεί ότι στις περισσότερες εκλογικές αναμετρήσεις το συγκεκριμένο αθροιστικό ποσοστό είναι μονοψήφιο, όπως συνέβη και το 2019 που ήταν 8,01%.
Αυτοδυναμία
Το ποσοστό που συγκεντρώνουν τα κόμματα που μένουν εκτός Βουλής είναι ένα από τα καθοριστικά μεγέθη για το εύρος της αυτοδυναμίας που θα έχει το κόμμα που θα κόψει πρώτο το νήμα της κάλπης. Οσο μεγαλύτερο είναι αυτό το μέγεθος τόσο υψηλότερο είναι το ποσοστό που πρέπει να λάβει το πρώτο κόμμα, είτε απέχει μία ψήφο από το δεύτερο είτε έχει επιτύχει «double score», όπως συνέβη την περασμένη Κυριακή με το ιστορικό προβάδισμα των 20,72 εκατοστιαίων μονάδων που απέσπασε η Ν.Δ. από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Στον αντίποδα, όσο μικρότερο είναι το ποσοστό των κομμάτων που δεν λαμβάνουν εισιτήριο εκπροσώπησης της Βουλής τόσο ανεβαίνει ο λεγόμενος πήχης της αυτοδυναμίας που πρέπει να υπερβεί το πρώτο κόμμα για να πετύχει κοινοβουλευτική αυτοδυναμία 151 εδρών. Για παράδειγμα, με τον νέο νόμο ο πήχης της αυτοδυναμίας ξεκινάει από το 40,4% που απαιτείται να συγκεντρώσει το πρώτο κόμμα, το οποίο λαμβάνει το ανώτατο όριο του κλιμακωτού μπόνους των 50 εδρών που προβλέπεται.
Οπως φαίνεται και στον σχετικό πίνακα που δημοσιεύει το «ΘΕΜΑ», αν τα εκτός Βουλής κόμματα συγκεντρώσουν 4% ο πήχης της αυτοδυναμίας κατεβαίνει στο 39,2%, ενώ στην περίπτωση που το ίδιο ποσοστό φτάσει στο 10%, το πρώτο κόμμα εκλέγει 151 βουλευτές με ποσοστό 37,4%. Τα πράγματα γίνονται ακόμη ευκολότερα για το πρώτο κόμμα, που μπορεί να έχει αυτοδυναμία και με 34% αν οι ψήφοι που δεν θα αντιπροσωπευτούν στην επόμενη Βουλή φτάσουν στο επίπεδο του 16%, όπως ήταν την περασμένη Κυριακή.
Στις πυρετώδεις συσκέψεις ωστόσο που κάνουν, στα γραφεία πλέον της οδού Πειραιώς στο Μοσχάτο, οι συνεργάτες του Κυριάκου Μητσοτάκη, η μεγαλύτερη αγωνία όλων είναι, όπως λέγεται χαρακτηριστικά, «να μην πέσουμε θύματα της ίδιας της επιτυχίας μας». Ο πρωθυπουργός διαμηνύει προς κάθε κατεύθυνση και ζητεί από τους στενούς συνεργάτες του να το μεταδίδουν παντού: «Δεν επιτρέπεται ο παραμικρός εφησυχασμός».
Πάνω από 40%
Αν και είναι ενθαρρυντικές οι πρώτες μετρήσεις που ξεκίνησαν να γίνονται για την καταγραφή των διαθέσεων της κοινής γνώμης εν όψει της επαναληπτικής εκλογής, τα στελέχη του «γαλάζιου» επιτελείου που αναλύουν τα ευρήματα σε συνδυασμό με την εκλογική συμπεριφορά που είχαν οι ψηφοφόροι της περασμένης Κυριακής επισημαίνουν τους πιθανούς κινδύνους που μπορεί να απειλήσουν τις στοχεύσεις τους και οι οποίοι είναι οι εξής τρεις:
■ Πρώτον, η προεξόφληση της επανάληψης της άνετης πρωτιάς την οποία κατέκτησε η Ν.Δ. στις 21 Μαΐου από ένα μέρος του εκλογικού σώματος που πήγε και ψήφισε την περασμένη Κυριακή, αλλά στις 25 Ιουνίου θα επιλέξει την αποχή είτε επειδή δεν θα έχει διάθεση να μετακινηθεί, είτε διότι απλώς θα προτιμήσει να πάει για μπάνιο.
■ Δεύτερον, το ενδεχόμενο κάποιοι κεντρογενείς ψηφοφόροι, οι οποίοι στις 21 Μαΐου ψήφισαν Ν.Δ. για να σιγουρέψουν τον σχηματισμό κυβέρνησης από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά και την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ, στις νέες κάλπες να θεωρήσουν ως σημαντικότερο κριτήριο της ψήφου τους την ενίσχυση του στόχου του Νίκου Ανδρουλάκη να υπερσκελίσει τον Αλέξη Τσίπρα και να γίνει το ΠΑΣΟΚ αξιωματική αντιπολίτευση.
■ Τρίτον, η βάσιμη πιθανότητα στην επόμενη Βουλή να μπουν περισσότερα κόμματα, γεγονός που μπορεί να ανεβάσει ψηλότερα τον πήχη της αυτοδυναμίας και να καταστήσει οριακή την υπεροχή της Ν.Δ. σε κοινοβουλευτικές έδρες.
«Για να είμαστε σίγουροι ότι θα έχουμε μια άνετη κοινοβουλευτική αυτοδυναμία που θα μας επιτρέψει να κυβερνήσουμε αποτελεσματικά τη χώρα και να μην εξαρτώμεθα από τα καμώματα ενός ή δύο βουλευτών θα πρέπει η Νέα Δημοκρατία να έχει ποσοστό μεγαλύτερο από 40%», επισημαίνουν «γαλάζιοι» επιτελείς που μελετούν τα σενάρια και εξετάζουν όλα τα πιθανά σενάρια για τους συσχετισμούς δυνάμεων που θα βγάλει η νέα εκλογική διαδικασία.
Πόσα κόμματα
Οι ίδιοι εξηγούν ότι ο κίνδυνος για μια αναιμική νεοδημοκρατική πλειοψηφία ενισχύεται εφόσον καταφέρουν να περάσουν το κατώφλι της Βουλής τα τρία κόμματα που βρέθηκαν στις 21 Μαΐου λίγο κάτω από το όριο του 3%. Πρόκειται για τη Νίκη του θεολόγου Δημήτρη Νατσιού που συγκέντρωσε το 2,92% του εκλογικού σώματος, την Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κανωσταντοπούλου που έφτασε στο 2,89%, αλλά και το ΜέΡΑ 25 του Γιάνη Βαρουφάκη που έμεινε στο 2,63%.
Με βάση τους υπολογισμούς που κάνουν εκλογικοί αναλυτές, η Νίκη και η Πλεύση Ελευθερίας χτυπούν με περισσότερες αξιώσεις την πόρτα της Βουλής, καθώς έχουν τέσσερις βδομάδες μπροστά τους να ξεδιπλώσουν τις καμπάνιες τους με πιο προνομιακό τρόπο από αυτόν που είχαν την περίοδο πριν από τις πρόσφατες κάλπες, κατά την οποία απασχόλησαν πολύ περιορισμένα τον δημόσιο διάλογο αφού δεν ήταν ιδιαίτερα αισθητή η παρουσία τους. Αλλωστε και τα ψηφοδέλτια που είχαν συγκροτήσει είχαν ελλείψεις σε αριθμό υποψηφίων, κάτι που προφανώς οφειλόταν και στο γεγονός ότι δεν είχαν πολλές ελπίδες για εκλογή βουλευτών.
Στη νέα εκλογική αναμέτρηση, οι οιωνοί, σε θεωρητικό τουλάχιστον επίπεδο, είναι πιο θετικοί, αφού διαγράφονται στον ορίζοντα ελπίδες για κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.
Οποιο κόμμα περάσει το 3% εκλέγει εννέα έως δέκα βουλευτές, οι οποίοι αφαιρούνται αναλογικά από τα υπόλοιπα κόμματα. Πρακτικά, δηλαδή, για κάθε νέο κόμμα που μπαίνει στη Βουλή η Ν.Δ., η οποία θα είναι πρώτη με ποσοστό κοντά στο 40%, θα χάνει τέσσερις έδρες. Ως εκ τούτου, εκλογικοί αναλυτές υπολογίζουν:
1 Εάν είναι στο 8% το ποσοστό των εκτός Βουλής κομμάτων, η Ν.Δ. θα εκλέξει (με 40%) 161 βουλευτές.
2 Εάν μπουν περισσότερα κόμματα και η αναντιπροσώπευτη ψήφος υποχωρήσει στο 6%, τότε, με σταθερό το ποσοστό της Ν.Δ., οι «γαλάζιες» έδρες θα πέσουν στις 156.
3 Με 4% τα εκτός Βουλής κόμματα και τη Ν.Δ. στα ίδια επίπεδα, οι Νεοδημοκράτες βουλευτές θα είναι 154.
4 Τα πράγματα θα γίνουν άκρως οριακά αν περιοριστεί στο 2% το ποσοστό των εξωκοινοβουλευτικών κομμάτων, καθώς σε αυτή την περίπτωση το πρώτο κόμμα με 40% δικαιούται μόλις 152 έδρες.
