Η επαναφορά του EastMed, η ενεργειακή σύμπραξη Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ–ΗΠΑ, και ο νέος γεωπολιτικός ρόλος της Αθήνας μετά τον Κάθετο Διάδρομο – Αναλύει ο Κ. Φίλης
Η Ελλάδα αναδεικνύεται ξανά σε ενεργειακό κόμβο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Μετά τη συμφωνία ExxonMobil – HELLENiQ Energy – Energean για τους υδρογονάνθρακεςστο Ζάππειο, στο πλαίσιο των εργασιών της Διακυβερνητικής Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια, και με τις Ηνωμένες Πολιτείες να μεταφέρουν LNG μέσω του Κάθετου Διαδρόμου από τη Ρεβυθούσα και την Αλεξανδρούπολη προς τα Βαλκάνια, η γεωπολιτική σκακιέρα της ενέργειας κινείται με ταχύτητα.
Σε αυτή τη συγκυρία, η ιδέα του αγωγού EastMed, που θα συνδέει το Ισραήλ με την Ευρώπη μέσω Κύπρου και Ελλάδας, επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο.
Ο Ισραηλινός υπουργός Ενέργειας και Υποδομών, Ελί Κοέν, μετά τη συνάντησή του στην Αθήνα με τους ομολόγους του από Ελλάδα, Κύπρο και ΗΠΑ, δήλωσε ότι έχει σημειωθεί «πολύ σημαντική πρόοδος» και πως οι Αμερικανοί «είναι πλέον πρόθυμοι να αναλάβουν σημαντικό ρόλο».
Η αναβίωση του σχεδίου EastMed, που είχε «παγώσει» λόγω κόστους και τεχνικών προκλήσεων, φαίνεται πλέον να εντάσσεται σε μια συνολική στρατηγική ενεργειακής αυτονομίας και ασφάλειας της Ευρώπης — και η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας.
Το 3+1 ως εργαλείο ισορροπίας
Ο Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων (IGA) και αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΣΚΑΪ, εξηγεί στο skai.gr πως η πλατφόρμα 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, ΗΠΑ) δεν αφορά αποκλειστικά τον αγωγό EastMed, αλλά μια ευρύτερη γεωπολιτική σύμπραξη.
«Το 3+1 είναι μια πλατφόρμα συνεργασίας που έχει ως άξονα την ενέργεια, αλλά δεν περιορίζεται σε αυτή. Οι Ισραηλινοί, λόγω των κακών σχέσεών τους με την Τουρκία, ήθελαν να φέρουν πιο κοντά την Ελλάδα και την Κύπρο υπό μια αμερικανική ομπρέλα», σημειώνει.
Για την Αθήνα, η συνεργασία αυτή λειτούργησε ως επιβεβαίωση του ρόλου της στην περιοχή:
«Από ελληνικής και κυπριακής πλευράς ήταν μια επιβεβαίωση της θέσης των δύο κρατών, καθώς η συνεργασία με το Ισραήλ ερχόταν με την υποστήριξη των ΗΠΑ».
Η απουσία της Τουρκίας και τι σημαίνει
Η Τουρκία έχει πρακτικά αποκλειστεί από τη διαδικασία, κάτι που, σύμφωνα με τον κ. Φίλη, αποτελεί συνέπεια της δικής της στάσης. «Δεν είχαμε κανένα πρόβλημα με τη συμμετοχή της Άγκυρας, αν αποφάσιζε να εκλογικευτεί και να σεβαστεί τους κανόνες. Ήταν πρόβλημα της Τουρκίας ότι αυτοεξαιρέθηκε με τη συμπεριφορά της ως “νταής” της περιοχής».
Η συγκεκριμένη απομόνωση της Τουρκίας δίνει νέα σημασία στην τριμερή συνεργασία, καθώς η ενεργειακή ασφάλεια μετατρέπεται σε μέσο πολιτικής ισορροπίας.
Παρότι το σχέδιο του EastMed είχε «παγώσει», οι νέες συνθήκες το επαναφέρουν με διαφορετικό βάρος.
Ο κ. Φίλης εξηγεί ότι το έργο παραμένει γεμάτο προκλήσεις:
«Δεν γνωρίζουμε ακόμη αν αυτό που συμβαίνει θα οδηγήσει στην αναβίωση σχεδίων όπως ο EastMed. Ο αγωγός θα αντιμετωπίσει τα ίδια – και ίσως μεγαλύτερα – προβλήματα από το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης με την Κύπρο, τόσο τεχνικά όσο και πολιτικά».
Ωστόσο, η καθοριστική παράμετρος είναι η επιστροφή των ΗΠΑ στο προσκήνιο. «Αν ο EastMed έμπαινε κάτω από τις φτερούγες των Αμερικανών, αυτό θα έκανε τη διαφορά», υπογραμμίζει.
Η αμερικανική στροφή και το «drill baby, drill»
Ο Κωνσταντίνος Φίλης τονίζει ότι η αλλαγή στάσης της Ουάσιγκτον είναι θεμελιώδης.
«Το 3+1, ουσιαστικά, είχε ακυρωθεί από την κυβέρνηση Μπάιντεν. Ο EastMed δεν ενδιέφερε ούτε τους Αμερικανούς ούτε τους Ευρωπαίους. Έρχεται τώρα ο Τραμπ, υπό το δόγμα “drill baby, drill” – όσο περισσότερες εξορύξεις, τόσο το καλύτερο – και αναβιώνει το σχέδιο».
Η πολιτική αυτή μετατόπιση, εάν επιβεβαιωθεί, ανοίγει εκ νέου τον δρόμο για τη συμμετοχή αμερικανικών εταιρειών και τη στήριξη του έργου ως αντίβαρου στη ρωσική επιρροή.
Για την Ευρώπη, το μήνυμα είναι σαφές: ο EastMed δεν είναι μόνο ένας αγωγός φυσικού αερίου, αλλά μια εναλλακτική διαδρομή που παρακάμπτει γεωπολιτικούς κινδύνους και μειώνει την εξάρτηση από τη Μόσχα ή τα σημεία αστάθειας της Ερυθράς Θάλασσας.
«Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί ένας διάδρομος που θα αποτελεί εναλλακτική λύση στη ρωσική ενεργειακή διαδρομή και θα παρακάμπτει τους Χούθι», είχε δηλώσει ο Ισραηλινός υπουργός Ενέργειας.
Η Ελλάδα στο σταυροδρόμι των αγωγών
Η ενεργειακή στρατηγική της Αθήνας δείχνει πλέον ξεκάθαρη: πολυδιάστατη, εξωστρεφής, με στόχο τη γεωπολιτική αναβάθμιση.
Από τη Ρεβυθούσα και την Αλεξανδρούπολη, έως τη νέα συμφωνία στο Ζάππειο, η χώρα αναδεικνύεται σε πύλη φυσικού αερίου, LNG και ηλεκτρικής ενέργειας προς την Ευρώπη.
Η επανεκκίνηση του EastMed, υπό την αμερικανική αιγίδα, έρχεται λοιπόν να συμπληρώσει αυτό το παζλ.
Η πιθανή επιστροφή του EastMed δεν είναι απλώς ένα ενεργειακό project.
Είναι η αντανάκλαση μιας νέας γεωπολιτικής εποχής στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ ενώνουν τις δυνάμεις τους με τις ΗΠΑ για να διαμορφώσουν τον ενεργειακό χάρτη των επόμενων δεκαετιών.
Μπορεί το 3+1 να είναι ένα κομμάτι του παζλ που δεν ξέρουμε ακόμα πού ακριβώς θα τοποθετηθεί. Ενδέχεται όμως να καθορίσει ολόκληρη την εικόνα της περιοχής.
Πηγή: skai.gr
