Πίσω από τη σκόνη που σήκωσε η κυβέρνηση με την εξαγγελία της για το βοήθημα στους χαμηλοσυνταξιούχους φαίνεται να έρχεται με μεγάλη ταχύτητα το τέταρτο μνημόνιο, το οποίο βρίσκεται ήδη στα σκαριά και αποτελεί τον μεγάλο εφιάλτη για την ελληνική οικονομία και κοινωνία.
Πιθανόν δε η εξαγγελία του κ. Αλέξη Τσίπρα να μην είναι άσχετη με την προετοιμασία αυτού του νέου μνημονίου, με την κυβέρνηση να διεκδικεί και εδώ ένα ρεκόρ: θα είναι η μοναδική που «κατάφερε» να φέρει στη χώρα δύο μνημόνια, σε αντίθεση με τις προηγούμενες που διαχειρίστηκαν την κρίση και σήκωσε η καθεμιά από μία τέτοια συμφωνία (η κυβέρνηση Παπανδρέου το μοιραίο πρώτο μνημόνιο και η κυβέρνηση Σαμαρά το δεύτερο)!
Η δραματική υποχώρηση της κυβέρνησης σχετίζεται με τον στόχο της να ολοκληρώσει τη δεύτερη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος και να εξασφαλίσει έναν οδικό χάρτη εξόδου, όπως λέει, από την κρίση με σημεία-σταθμούς την ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ, την εμπέδωση των αναπτυξιακών ρυθμών και την έξοδο στις αγορές έως το τέλος του 2017.
Τα προεόρτια του νέου μνημονίου επιβεβαιώθηκαν στο Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου και από τον κ. Χουλιαράκη στη Βουλή, καθώς τέθηκε το πλαίσιο για να δεσμευτεί η χώρα σε ένα νέο πολυετές πλαίσιο δημοσιονομικής προσαρμογής με τη σύμφωνη γνώμη και της Αθήνας. Ολοι μαζί οι υπουργοί, του κ. Ευκλείδη Τσακαλώτου περιλαμβανομένου, συμφώνησαν ότι η Ελλάδα θα πρέπει να υλοποιήσει τον στόχο για πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3,5% «μεσοπρόθεσμα» και πάντως μετά το 2018, όταν και λήγει το τρέχον πρόγραμμα. Η γερμανική πλευρά ερμηνεύει το «μεσοπρόθεσμο» διάστημα ως δεκαετία, δηλαδή έως και το 2027, με την πιο ήπια προσέγγιση από άλλους Ευρωπαίους παράγοντες να κάνει «σκόντο» στην τριετία (έως και το 2021 σίγουρα).
Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση του Eurogroup είναι ξεκάθαρη και αποκαλυπτική, καθώς προβλέπει τη λήψη μέτρων πριν από τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος, που θα ισχύσουν μετά από αυτό! Η σχετική αναφορά είναι σαφής: «Για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς στόχους με έναν τρόπο βιώσιμο μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να συμφωνήσουν με τους θεσμούς σε έναν μηχανισμό και δομικά μέτρα που θα το εξασφαλίσουν αυτό»!
Για να μη μείνει μάλιστα καμία αμφιβολία ότι πρόκειται για ομοβροντία νέων μόνιμων μέτρων, η απόφαση το κάνει ακόμη πιο λιανά: «Οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να συμφωνήσουν με τους θεσμούς σε έναν μηχανισμό και δομικά μέτρα (a mechanism and structural measures) που θα το εξασφαλίσουν αυτό (τους δημοσιονομικούς στόχους δηλαδή)».
Το Eurogroup -στην απόφαση του οποίου ταιριάζει μάλλον ο χαρακτηρισμός «καταστροφική»- θέτει, με τη σύμφωνη γνώμη πάντα του κ. Τσακαλώτου και της ελληνικής κυβέρνησης, ευθέως την προοπτική του νέου μνημονίου. Αναφέρει συγκεκριμένα ότι «η πλήρης εφαρμογή όλων των προαπαιτούμενων που σχετίζονται με τη δεύτερη αξιολόγηση και η ολοκλήρωση των εθνικών διαδικασιών θα ανοίξει τον δρόμο για τη διοίκηση του ESM να εγκρίνει το συμπληρωματικό μνημόνιο». Δηλαδή, μετά ή για την ολοκλήρωση της β’ αξιολόγησης οι δανειστές και η κυβέρνηση θα ετοιμάσουν ένα νέο πρόγραμμα, που θα ισχύσει από το 2018 και μετά για άγνωστο ακόμα διάστημα!
Η ιδιαιτερότητα του νέου μνημονίου
Είναι ακόμη αμφίβολο αν και το τέταρτο θα είναι ένα κλασικό μνημόνιο, αν θα προβλέπει δηλαδή συγκεκριμένη χρηματοδότηση προς την Ελλάδα, όπως τα προηγούμενα, συνδεμένη με την υλοποίηση των στόχων ή ένα «μνημόνιο ειδικού σκοπού» χωρίς χρήματα! Προς το παρόν δεν γίνεται τέτοια συζήτηση, αφού ουδείς γνωρίζει αν η χώρα θα καταφέρει μετά το καλοκαίρι του 2018 να βρει χρηματοδότηση από τις αγορές, όπως ελπίζει και υπόσχεται ο κ. Τσίπρας. Αν δεν τα καταφέρει, είναι πιθανόν να της δοθεί πρόσβαση στα χρήματα που δεν αξιοποιήθηκαν από το τρέχον δανειακό πακέτο των 86 δισ. ευρώ, καθώς ένα μέρος τους δεν χρειάστηκε τελικά για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, ενώ πιθανή είσοδος του ΔΝΤ σημαίνει ότι θα εισφέρει και αυτό ένα ποσό της τάξης των 6 ή 9 δισ. ευρώ.
Αν όμως η Ελλάδα βγει κανονικά στις αγορές, τότε οι δανειστές κάνουν μία έντονη συζήτηση για το πώς θα ασκούν την εποπτεία και τον έλεγχο στην πορεία της ελληνικής οικονομίας για μετά το 2018 και για όσο διάστημα θα ισχύσει το τέταρτο μνημόνιο. Οι Βρυξέλλες, για παράδειγμα, δείχνουν να ικανοποιούνται με την επέκταση του «κόφτη» που προβλέπεται στο τρέχον πρόγραμμα. Αντιθέτως, το ΔΝΤ θέλει συγκεκριμένα μέτρα και καθορισμένα από τώρα, καθώς δεν έχει εμπιστοσύνη στη βούληση της Αθήνας. Ακόμη κι αν δεχθεί τη λογική ενός «κόφτη», αναμένεται να ζητήσει σαφώς προσδιορισμένα πεδία εφαρμογής του και όχι γενική περιγραφή, όπως συμβαίνει με αυτόν που ισχύει τώρα.
Ως προς τα μέσα με τα οποία θα επιτύχουν την επιτροπεία και εφόσον δεν θα υπάρχει χρηματοδοτικό σκέλος, ώστε να πιέζουν μέσω των δόσεων όπως γίνεται μέχρι τώρα, οι δανειστές εξετάζουν κάποιες ασφαλιστικές δικλίδες: για παράδειγμα, μέσω των ρυθμίσεων που θα κάνουν για την ελάφρυνση του χρέους και οι οποίες θα δοθούν με «μεσοπρόθεσμα» μέτρα το 2018, προβλέποντας ρήτρα υλοποίησης των στόχων, ώστε να ισχύουν και να εφαρμόζονται οι ρυθμίσεις. Επίσης, με δέσμευση κοινοτικών κονδυλίων ή άλλων πόρων. Σε κάθε περίπτωση, εξετάζουν ένα πλέγμα παρεμβάσεων που να αποτρέπει την όποια ελληνική κυβέρνηση να αποκλίνει από τους συμφωνημένους στόχους και τις πολιτικές του νέου προγράμματος.
Πηγή: protothema.gr
